Ankthi - Të gjitha pyetjet që keni për ankthin

https://www.youtube.com/watch?v=TPAglDMgDYY

Ankthi është përgjigja natyrale e trupit ndaj stresit apo kërcënimeve të mundshme.

Për ta shpjeguar më thjeshtë, ankthi është një ndjenjë frike për atë që do të vijë ose do të ndodh.

Në sasi të moderuara, ankthi mund të jetë i dobishëm, pasi mund të na motivojë të ndërmarrim veprime, të jemi të kujdesshëm në situata të caktuara ose të qëndrojmë të fokusuar.

Megjithatë, ankthi bëhet problematik kur bëhet i tepruar, i vazhdueshëm dhe fillon të ndërhyjë në jetën e përditshme. Në këtë pikë, mund të klasifikohet si një çrregullim ankthi.

Çrregullimet e ankthit janë një grup kushtesh të shëndetit mendor të karakterizuara nga shqetësimi, frika e tepruar dhe simptoma të tjera psiko-fizike-emocionale.

Në këtë artikull do trajtohen çështjet si më poshtë:

Cilat janë simptomat e ankthit?
Çfarë janë çrregullimet e ankthit?
Cilat janë llojet e çrregullimeve të ankthit?
Si ndryshon një atak ankthi nga një atak paniku?
Ankthi nga se shkaktohet?
Cilat janë trajtimet për ankthin?
Ankthi dhe disa mjete ndihmuese

1. Cilat janë simptomat e ankthit?

Simptomat e ankthit mund të kategorizohen në katër fusha kryesore:

Ankthi – simptomat fizike

Rrahje të shpejta të zemrës ose palpitacione
Frymëmarrje e shpejtë (probleme me frymëmarrjen)
Djersitje e tepruar
Ndjesi e të ftohtit/nxehtit në trup
Drridhje
Mpirje
Tensioni dhe dhimbje të muskujve
Simptomat gastrointestinale (p.sh., stomaku i shqetësuar, diarre, dhimbje barku)
Lodhje dhe energji të ulët

Ankthi – simptoma emocionale

Shqetësim ose frikë e tepërt
Frika e humbjes së kontrrollit
Frikë se mos çmendet ose vdes papritur
Nervozizëm
Padurim
Vështirësi me rregullimin emocional

Ankthi – simptomat e njohjes (konjitive)

Mendime garuese ose ndërhyrëse
Vështirësi për t’u përqendruar
Mendime negative (mendime katastrofike – duke supozuar se më e keqja do të ndodhë)
Dyshimi për veten dhe vetë-biseda negative
Frika ose fobi joreale
Ndjeheni të shkëputur ose jashtë kontaktit me realitetin (depersonalizimi)
Vështirësi në marrjen e vendimeve

Ankthi – simptomat e sjelljes

Shmangia e situatave, vendeve ose objekteve që shkaktojnë ankth (agorafobia)
Zvarritje ose shmangie e detyrave për shkak të ankthit
Duke kërkuar siguri nga të tjerët
Sjelljet kompulsive (në rastin e OCD)
Kafshimi i thonjve ose zakone të tjera nervore
Trembje e lehtë
Ndryshime në të folur ose sjellje kur jeni në ankth

Kujdes: Është e rëndësishme të pranohet se jo të gjithë me ankth do të përjetojnë të gjitha këto simptoma dhe ashpërsia dhe kombinimi i simptomave mund të ndryshojnë nga personi në person.

2. Çfarë janë çrregullimet e ankthit?

Ankthi i zakonshëm është një ndjenjë që vjen dhe shkon, por nuk ndërhyn në jetën tuaj të përditshme.

Në rastin e një çrregullimi ankthi, ndjenja e frikës mund të jetë me ju gjatë gjithë kohës, në mënyrë intensive.

Ky lloj ankthi mund t’ju bëjë të ndaloni të bëni gjërat që ju pëlqejnë. Në raste ekstreme, kjo mund t’ju parandalojë të hyni në një ashensor, të kaloni në rrugë, apo edhe të dilni nga shtëpia juaj.

Nëse ankthi nuk trajtohet do të përkeqësohet.

3. Cilat janë llojet e çrregullimeve të ankthit?

Ankthi është një pjesë kryesore e disa çrregullimeve të ndryshme si:

Çrregullim paniku: përjetimi i një atak paniku në mënyrë të vazhdueshme;
Fobi: frikë e tepruar nga një objekt, situatë specifike;
Çrregullim i ankthi social: frikë ekstreme për tu gjykuar nga të tjerët në situata sociale;
Çrregullim obsesiv-kompulsiv: mendime irracionale të përsëritura që ju drejtojnë të kryeni sjellje specifike, të përsëritura;
Çrregullimi i ankthit të ndarjes: frika e të qenit larg shtëpisë ose të dashurit tuaj;
Çrregullimi i ankthit të përgjithësuar;
Çrregullimi i stresit post-traumatik (PTSD): ankthi pas një ngjarje traumatike;
Hipokondria: Nuk është një diagnozë sipas (DSM-5), por përfshihet nën diagnozën e çrregullimit të simptomave somatike;

4. Si ndryshon një atak ankthi nga një atak paniku?

Atak ankthi	Atak paniku
Një përgjigje ndaj një stresi ose kërcënimi të përceptuar.	Zakonisht ndodhin me një shkak, por mund të ndodhë edhe pa.
Ndjenjat e ankthit mund të ndërtohen gradualisht me kalimin e kohës.	Simptomat zakonisht shfaqen papritur.
Simptomat mund të ndryshojnë në intensitet nga të lehta në të rënda.	Simptomat janë intensive dhe mund të përfshijnë një ndjenjë shkëputjeje.
Simptomat mund të mbizotërojnë për periudha më të gjata.	Zakonisht simptomat ulen pas disa minutash.
Zakonisht nuk ka prezente frikën nga vdekja.	Ndjenjën e humbjes së kontrollit dhe frika nga vdekja.

5. Ankthi nga se shkaktohet?

Studiuesit nuk janë të sigurt për shkakun e saktë të ankthit, por ka të ngjarë që një kombinim i faktorëve të luajë një rol në zhvillimin e tij.

Kemi ndarë këta faktorë që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të një çrregullimi ankthi:

Trauma

Fëmijët e abuzuar, dhuna ose dëshmitarë të ngjarjeve traumatike, janë në rrezik më të lartë për të zhvilluar një çrregullim ankthi në një moment të jetës.

Stresi për shkak të një sëmundjeje

Një sëmundje serioze mund të shkaktojë shqetësime të rëndësishme për çështje të tilla si trajtimi dhe e ardhmja.

Grumbullimi i stresit

Ankthi dhe stresi shkojnë bashkë.

Një ngjarje e madhe ose grumbullim i situatave të vogla stresuese të jetës mund të shkaktojë ankth të tepruar.

Për shembull, një vdekje në familje, stresi në punë ose shqetësim i vazhdueshëm për financat.

Personaliteti

Njerëzit me disa lloje personaliteti janë më të prirur ndaj çrregullimeve të ankthit sesa të tjerët.

Çrregullime të tjera të shëndetit mendor

Njerëzit me çrregullime të tjera të shëndetit mendor, të tilla si depresioni, shpesh kanë një çrregullim ankthi.

Të kesh të afërm gjaku me një çrregullim ankthi

Çrregullimet e ankthit mund të shfaqen në familje, si pasijë e trashigimisë.

Menapoauza

Ankthi në menopauzë është edhe më e pazakontë të dëgjohet, pasi vetë menopauza është një temë misterioze.

Menopauza është një ndryshim i jetës që mund të shkaktojë emocione të paparashikueshme, kështu nivelet e ulëta të estrogjenit dhe progesteronit mund të shkaktojnë ndryshime të humorit dhe ankth.

Droga ose alkooli

Përdorimi i drogës ose alkoolit ose nga varësi të tjera mund të shkaktojë ose përkeqësojë ankthin.

6. Cilat janë trajtimet për ankthin?

Trajtimi i ankthit vijon si më poshtë:

Psikoterapia

Teknikat e relaksimit dhe këshillimi nga psikolog ndihmojnë për të kuptuar gjendjen dhe për të përmirësuar reagimin emocional.
Terapia konjitive e sjelljes: Një lloj i veçantë psikoterapie që ju ndihmon të ndryshoni/përmirësoni modelet dhe sjelljet tuaja të mendimit.

Trajtimi mjekësor

Medikamentet që përdoren zakonisht për të trajtuar ankthin përfshijnë ilaçet kundër depresionit dhe qetësuesit.
Ata punojnë për të ekuilibruar kiminë e trurit (çrregullimet hormonale) për të parandaluar episodet e ankthit dhe për të larguar simptomat më të rënda të çrregullimit.

Ndryshimet në stilin e jetës

Përmes disa këshillave për ankthin e zakonshëm, mund edhe të jenë të mjaftueshme për të menaxhuar simptomat.

7. Ankthi dhe disa mjete ndihmuese

Ndryshimet e stilit të jetës mund të jenë një mënyrë efektive për të rijetuar pa stres dhe ankth.

Shumica e “mjeteve” natyrore konsistojnë në kujdesin për trupin tuaj, ushqimin, pjesëmarrjen në aktivitete të shëndetshme dhe eliminimin e atyre të pashëndetshme.

Kjo perfshin:

Duke fjetur sa duhet (Pagjumësia si kurohet);
Meditim;
Duke qëndruar aktiv (sporti);
Duke ngrënë një dietë të shëndetshme;
Shmangia e alkoolit;
Shmangia kafeinës;
Lënia e cigares;

Nëse këto ndryshime të stilit të jetesës duken si një mënyrë pozitive për t’ju ndihmuar të eleminoni disa shqetësime, aplikoni ato dhe të tjera.

Konkluzion

Është normale të ndiheni të shqetësuar për zhvendosjen në një vend të ri, fillimin e një pune të re ose bërjen e një testi në shkollë.

Ky lloj ankthi është i pakëndshëm, por ka aspekte pozitive dhe mund t’ju motivojë të punoni më shumë dhe të bëni një punë më të mirë.

Çrregullimet e ankthit trajtohen me psikoterapi, ndonjëherë ilaçe, ose të dyja bashkë.

Nëse nuk dini ku të drejtoheni për të marrë trajtimin e duhur me psikolog, kontaktoni për të zhvilluar seancë online të sigurt dhe kofidenciale me një nga psikologet profesioniste të licensuara dhe me eksperiencë në trajtimin e ankthit.