Shkaqet pse kafshoni thonj dhe si ta ndaloni

Njerëzit që kafshojnë thonj ose lëkurën përreth, këpusin flokë ose gërvishtin plagë në lëkurë, mund ta dëgjojnë këtë frazë shumë shpesh. “Mos e bëj atë!”

Lexoni më shumë për:

1. Shkaqet pse kafshoni thonj?
2. Si ndodh?
3. Çfarë thonë studimet për kafshimin e thonjëve?
4. A ka mënyra për ta ndaluar kafshimin e thonjëve?

1. Shkaqet pse kafshoni thonj?

Onikofagjia (kafshimi i thonjve), dermatofagjia (kafshimi, gërryerja ose përtypja e lëkurës) dhe trichotillomania (tërheqja e flokëve) janë fenomene të ngjashme. Ato janë të gjitha çrregullime neurotike që një person nuk mund t’i ndalojë.

Këto janë sjellje obsesive-kompulsive që veprojnë si një valvul sigurie që lehtëson ankthin e fortë kur një person nuk është në gjendje ta përballojë atë duke përdorur metoda të tjera.

“Unë thjesht nuk mund të ndalem!” – thotë Klea. “Unë vazhdimisht dua të kafshoj thonjtë e mi. Sikur më bën të ndihem më e qetë dhe më largon tensionin dhe nervozizmin. Epo, nuk i heq ato, por më bën të ndihem më mirë. Dhe gjatë sezonit tatimor (ajo është kontabiliste) ky problem bëhet krejtësisht i pamenaxhueshëm.”

Fenomene të tilla mund të kenë arsye të ndryshme, por në thelb, ato kanë një rrënjë të përbashkët: brenda një personi, ka diçka që krijon një tension të fortë nervor. Si rregull, ky problem është kronik. Stresi kronik me një prirje të caktuar personale provokon një dëshirë të pavetëdijshme për të dëmtuar veten, sado e frikshme të tingëllojë.

Disa teori psikologjike parashtrojnë se dëshira për të kafshuar thonjtë ose gishtat dhe për të këputur flokët është një shprehje e autoagresionit (agresioni i drejtuar ndaj vetvetes).

2. Si ndodh?

Një fëmijë ose një i rritur nuk e di se si ose nuk ka një mundësi për të shprehur emocionet e tyre negative (më shpesh, njerëzit e shohin zemërimin, acarimin dhe trishtimin si emocione “të këqija”).

Meqenëse personi nuk lejohet të “ndiejë” dhe aq më tepër t’i shprehë këto emocione, psikika në mënyrë të pandërgjegjshme ndryshon drejtimin e saj dhe kështu prodhohet autoagresioni. Kur personi dëmton veten në këtë mënyrë, ndihet më mirë dhe tensioni i tij ulet. Ky model sjelljeje përforcohet.

Ne mbajmë shumë modele të tilla që nga fëmijëria. 

Sjelljet vetëdëmtuese mund të jenë një manifestim i gjendjeve dhe ndjenjave të ndryshme, si:

• Ndjenja e fajit (“Jam keq, duhet të ndëshkohem”)
• Ankthi dhe frika (“Nuk kam vetëbesim”)
• Vetëvlerësim i ulët (“Unë jam i padobishëm”)

Arsyet themelore qëndrojnë në:

• Disa stile të edukimit apo atashimit. Për shembull, prindërit vendosin kërkesa të larta ose duan arritje nga fëmija (trofe, fitore, nota të mira) – me çdo kusht.
• Traumat psikologjike. Për shembull, kur gjatë divorcit prindërit përdorin fëmijën për të shantazhuar njëri-tjetrin, ose kur ka dhunë emocionale ose fizike.
• Dëshira obsesive për të fituar dashuri dhe miratim nga të tjerët.

3. Çfarë thonë studimet për kafshimin e thonjëve?

Ndërsa shumica e njerëzve supozojnë se kafshimi i thonjve ka të bëjë me nervat ose ankthin, një studim po e lidh këtë zakon të keq me një tipar të personalitetit. Sipas një studimi të botuar në Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, kafshuesit e thonjve kanë më shumë gjasa të jenë perfeksionistë.

Tani, ju mund të prisni që dikush që synon përsosmërinë të ketë thonj të lëmuar në mënyrë të përsosur, por nuk është kështu, thotë Dr. Kieron O’Conner, autore e studimit. 

Perfeksionistët shpesh janë aq të përqendruar në rezultate, saqë nuk janë në gjendje të relaksohen dhe e mbingarkojnë veten. “Prandaj ata janë të prirur për zhgënjim, padurim dhe pakënaqësi kur nuk i arrijnë qëllimet e tyre,” shpjegoi ajo. Dhe kjo mund të çojë në kafshimin e thonjve, me sa duket.

Studiuesit patën një grup prej 48 personash, gjysma e të cilëve kafshues kronik të thonjve, plotësuan sondazhet që vlerësuan “emocionet e tyre të përjetuara”. Më pas ata u ekspozuan ndaj situatave të krijuara për të provokuar ndjenja specifike, si stresi dhe mërzia. 

Në fund, ata arritën në përfundimin se perfeksionistët kanë më shumë gjasa të ndihen të shqetësuar kur nuk ka asgjë për të bërë, dhe kafshimi në thonj është një rrugëdalje për këtë padurim.

Rezultatet sugjerojnë që nëse doni të ndaloni kafshimin e thonjve, duhet të punoni për të qenë më pak perfeksionist dhe për të reduktuar ndjenjën e mërzisë dhe zhgënjimit. 

“Ne shikojmë të gjitha mendimet dhe sjelljet e pranishme në situata me rrezik të lartë për zakonin dhe i ndryshojmë ato përmes terapisë njohëse për t’u ngjasuar më shumë me mendimet dhe sjelljet në situata me rrezik të ulët,” shpjegoi O’Connor. 

4. A ka mënyra për ta ndaluar kafshimin e thonjëve?

Gjëja e parë që njerëzit përpiqen të bëjnë është të aktivizojnë kontrollin: 

• Ata kërkojnë nga miqtë dhe familja t’u kujtojnë;
• Ata vendosin diçka të hidhur në thonjtë ose gishtat e tyre për të mësuar veten që të mos i fusin në gojë; 
• Ata përpiqen të mbajnë duart zënë. 

Por kjo nuk është shumë efektive sepse sjellja e tyre është një simptomë, dhe shkaku kryesor është gjendja e ankthit apo perfeksionizmi. Prandaj, trajtimi efektiv duhet të fillojë nga atje.

Përmbledhje

Nëse sjelljet që përshkruam më lart janë problemi juaj, atëherë ka kuptim të kërkoni ndihmën e një psikiatri ose një psikologu. 

Një psikiatër mund të përshkruajë trajtim nëse keni nevojë për ilaçe për të hequr simptomat e para akute. 

Dhe më pas, së bashku me një psikolog, mund të mësoni të përballeni me ankthin tuaj duke përdorur metoda të tjera jo-traumatike dhe duke gjetur mënyra të reja konstruktive për të përballuar stresin.