Pse kam frikë nga humbja e kontrollit kur kam ankth?

Nëse i keni përjetuar këto shqetësime, ka mundësi që të keni rënë viktimë e të ashtuquajturës “frikë nga humbja e kontrollit” mbi trupin tuaj:

Çfarë po ndodh me mua? 
A po çmendem? 
A do të vdes?

Kjo “mani kontrolli” i referohet frikës së madhe se ankthi mund të rikthehet dhe ju nuk do të dini si ta menaxhoni apo si të ndiheni të sigurt.

Mësojmë më shumë për:

1. Pse kam frikë nga humbja e kontrrollit?
2. Simptomat e ankthit: le të mësojmë t’i njohim ato
3. Çfarë mund të bëni për të hequr qafe frikën nga humbja e kontrollit?

1. Pse kam frikë nga humbja e kontrrollit?

Për të shpjeguar më qartë këtë proces dhe për ta bërë më të lehtë për ta kuptuar, mund të përdorim një skemë të thjeshtë:

Ndjenja fillestare e ankthit

Kur ndieni ankth, trupi juaj reagon me simptoma si rrahje të shpejta të zemrës, djersitje ose tension. Këto janë përgjigje normale të trupit ndaj stresit, por ju mund të filloni t’i interpretoni gabimisht si “të rrezikshme” ose si shenja që po humbni kontrollin.

Vlerësimi i gabuar

Në vend që të pranoni këto ndjesi si të përkohshme dhe normale, mund të filloni t’i përjetoni si kërcënim. Mendoni: “Po më ndodh diçka e keqe!” ose “Po humbas kontrollin!” Ky është pikërisht vlerësimi i gabuar që i jepni asaj që po ndodh në trupin tuaj.

Frika e humbjes së kontrollit

Frika juaj më e madhe është se nuk do të dini çfarë të bëni nëse ky ankth vazhdon ose përkeqësohet. 

Kjo frikë është e lidhur me besimin jofunksional se duhet gjithmonë të ndiheni të qetë dhe të keni kontroll të plotë mbi emocionet tuaja. Kjo ide e gabuar shton presionin që të mos përjetoni fare ankth apo emocione negative.

Sjelljet shmangëse

Për t’u shmangur këtij ankthi ose frike nga humbja e kontrollit, filloni të zbatoni sjellje shmangëse.

Kjo mund të përfshijë largimin nga situatat që mendoni se do t’ju shkaktojnë ankth, shmangien e emocioneve të forta, apo krijimin e “rregullave” për veten për të parandaluar ndjenjat e pakëndshme.

Cikli i frikës dhe ankthit

Këto sjellje shmangëse krijojnë një cikël të ri ankthi, ku sa më shumë përpiqeni të kontrolloni emocionet dhe situatat, aq më shumë frika dhe ankthi shtohen. Kjo për shkak se trupi juaj kupton se po shmangni frikën në vend që ta përballoni dhe pranoni si normale.

2. Simptomat e ankthit: le të mësojmë t’i njohim ato

Kur gjendemi përballë situatave shumë stresuese, përjetojmë ankth ose frikë të zgjatur, trupi ynë prodhon hormone të tilla si adrenalina, të cilat na ndihmojnë të menaxhojmë ato momente, duke na mbrojtur nga një “sulm” i jashtëm i mundshëm i papritur. 

Ky aktivizim fiziologjik shkakton simptoma:

• përshpejtimin e rrahjeve të zemrës
• ndjenja e hiperventilimit (provo këtë ushtrim)
• djersitjet e natës ose të ditës të shkaktuara nga ankthi
• ndjesi shpimi gjilpërash
• agjitacion psikomotor.

Besimi i gabuar se ne mund të kontrollojmë çdo cep të trupit tonë shëmbet, duke na dërguar në situatën më të frikshme: “Nuk e kuptoj se çfarë po më ndodh… Nuk mund ta menaxhoj situatën. siç do të doja”.

Në këtë pikë, për t’u ndjerë të sigurt, ne fillojmë dhe përpiqemi të kontrollojmë atë që ndjejmë, duke u përpjekur të përjashtojmë të gjitha ngjarjet e papritura nga mendjet tona ose të gjejmë të gjitha zgjidhjet e mundshme për problemet që kemi frikë. 

Por, për fat të keq, këto “zgjidhje në tentativë”, përveçse kërkojnë një shpenzim të madh energjie, përfundojnë duke e përkeqësuar situatën: mosparashikimi paraprak dhe në detaje se çfarë mund të ndodhë, kontribuon në rritjen e niveleve të agjitacionit.

3. Çfarë mund të bëni për të hequr qafe frikën nga humbja e kontrollit?

Hiqni dorë nga dëshira për kontroll:

• Çfarë të bëni: Pranojeni se nuk mund të kontrolloni gjithçka.
• Pse është e rëndësishme: Përpjekja për të mbajtur nën kontroll ndjenjat dhe mendimet kërkon shumë energji dhe shpesh rezulton në zhgënjim.

Dëgjoni emocionet dhe trupin tuaj:

• Çfarë të bëni: Pranoni reagimet tuaja emocionale dhe fizike. Kujto se janë normale dhe të parrezikshme.
• Pse është e rëndësishme: Kjo ju ndihmon të kuptoni se ato janë përgjigje normale dhe ju lejon të vëzhgoni pa ndjenja kërcënuese.

Flisni për frikën tuaj:

• Çfarë të bëni: Jepni emër frikave tuaja dhe flisni hapur për to.
• Pse është e rëndësishme: Të folurit për frikën e ndihmon ta heqësh atë nga mendja dhe ta bësh më pak të frikshme.

Lëreni veten të përshtatet:

• Çfarë të bëni: Mësoni të përshtateni me situatat e jetës në vend që të përpiqeni t’i kontrolloni ato.
• Pse është e rëndësishme:

Siç thonë, "kur përballeni me një stuhi, shufra fleksibël përkulet, ajo e ngurtë thyhet!" 
Përshtatja është çelësi për të qëndruar të fortë.

Merrni me vete nga ky artikull

Frika e humbjes së kontrollit vjen nga një vlerësim i gabuar i asaj që po ndodh me trupin tuaj. 

Shpesh harrojmë se një dozë e mirë e pakontrollueshmërisë është pjesë e jetës. 

Kur përpiqemi “të kemi gjithçka nën kontroll“, ne në fakt mashtrojmë veten se ekziston një lloj algoritmi i përsosur që e bën gjithçka mekanike dhe të parashikueshme. Kështu jeni duke hapur derën për të humbur kontrollin!

Në situata të këtij lloji, një trajtim psikoterapie ka një qëllim të dyfishtë: të mësoni të normalizoni reagimet e trupit tuaj dhe të reduktoni ndjenjën e cenueshmërisë që ndjeni kur ndiheni në mëshirën e emocioneve tuaja.

Merrni trajtim profesional online si të ishit në zyrë.