Pagjumësia - Simptomat, shkaqet, diagnoza dhe trajtimi

Pagjumësia jo vetëm ndikon nivelin tuaj të energjisë, por ndikon në shëndetin, marrdhëniet performancën e punës dhe cilësinë e jetës.

Në këtë artikull do të trajtohen:

Çfarë është pagjumësia?
Llojet e pagjumësisë
Simptomat e pagjumësisë
Shkaqet e pagjumësisë
Faktoret e rrezikut të pagjumësisë
Komplikimet e pagjumësisë
Parandalimi i pagjumësisë
Trajtimi i pagjumësisë

1. Çfarë është pagjumësia?

Pagjumësia është një çrregullim i gjumit i karakterizuar nga vështirësia për të fjetur ose për të qëndruar në gjumë. Njerëzit me pagjumësi zgjohen shpesh gjatë natës ose zgjohen më herët se sa dëshirojnë dhe e kanë të vështirë të kthehen në gjumë.

Pagjumësia mund të shfaqet në forma të ndryshme:

Fillimi i pagjumësisë: Vështirësi për të fjetur në fillim të natës.
Pagjumësia e mirëmbajtjes: Vështirësi për të qëndruar në gjumë, që rezulton në zgjime të shpeshta gjatë natës ose zgjim shumë herët.
Pagjumësia komorbide: Pagjumësia që shfaqet krahas kushteve të tjera mjekësore ose psikologjike, të tilla si depresioni, ankthi, dhimbja kronike ose abuzimi me substancat.
Pagjumësia akute: Zgjat nga 1 natë deri në disa javë dhe shkaktohet nga një ngjarje specifike ose stresor, siç është një ndryshim i rëndësishëm i jetës, vonesa në avion ose një ngjarje traumatike.
Pagjumësia kronike: Vështirësi të vazhdueshme gjumi që zgjat të paktën tre netë në javë për tre muaj ose më shumë.

2. Llojet e pagjumësisë

Ekzistojnë dy lloje të pagjumësisë: primare dhe sekondare.

Pagjumësia primare

Kjo do të thotë që problemet e gjumit nuk janë të lidhura me ndonjë gjendje apo problem shëndetësor.

Pagjumësia sekondare

Kur keni probleme me gjumin për shkak të një gjendje shëndetësore si:

Astma;
Depresioni;
Artriti;
Kanceri;
Urthi;
Dhimbje;
Mjekim;
Përdorimi i substancave etj.

3. Simptomat e pagjumësisë

Simptomat e pagjumësisë mund të përfshijnë:

Vështirësi për të fjetur gjatë natës;
Zgjimi gjatë natës;
Zgjimi shumë herët;
Të mos ndjeheni të pushuar mirë pas gjumit të një nate;
Lodhje ditore ose përgjumje;
Nervozizëm, depresion ose ankth;
Vështirësi për t’u përqëndruar në detyra;
Probleme të kujtesës dhe të mbajturit mend;
Rritja e gabimeve ose aksidenteve;
Shqetësime të vazhdueshme për gjumin;

4. Shkaqet e pagjumësisë

Faktorët e zakonshëm që kontribuojnë në pagjumësi përfshijnë:

Zakonet e këqija të gjumit: Oraret e parregullta të gjumit, përfshirja në aktivitete stimuluese afër kohës së gjumit ose një mjedis i pakëndshëm gjumi mund të prishin gjumin.
Kushtet mjekësore: Dhimbja kronike, problemet e frymëmarrjes (apnea), çekuilibri hormonal, çrregullimet neurologjike dhe gjendje të tjera mjekësore mund të prishin gjumin.
Faktorët psikologjikë: Stresi, ankthi, depresioni, mendimet negative ose shqetësimi i tepërt mund të ndërhyjnë tek gjumi.
Medikamentet dhe substancat: Disa ilaçe, kafeina, nikotina dhe alkooli mund të ndikojnë në cilësinë e gjumit dhe të prishin ciklin gjumë-zgjim.
Faktorët mjedisorë: Mjedisi i zhurmshëm ose i ndritshëm i gjumit, puna me turne ose udhëtimet e shpeshta nëpër zona kohore mund të prishin modelet e gjumit.
Stresi i përditshëm: Shqetësimet në lidhje me punën / humbjen e punës, shkolla, financat, problemet famijlare etj
Plakja: Me kalimin e moshës, ora juaj e brendshme shpesh ndryshon, kështu që lodheni më herët në mbrëmje dhe zgjoheni herët në mëngjes;

Këto dhe të tjera mund ta mbajnë mendjen tuaj aktive gjatë natës, duke e bërë të vështirë fjetjen. Trajtimi i shkakut themelor mund të zgjidhë pagjumësinë.

5. Faktoret e rrezikut të pagjumësisë

Pothuajse të gjithëve na ka ndodhur të kemi një natë pa gjumë.

Por rreziku juaj i pagjumësisë është më i madh nëse:

Jeni grua;
Luhatjet hormonale gjatë ciklit menstrual dhe në menopauzë;
Gjatë menopauzës, djersitja e natës dhe nxehtësia shpesh prishin gjumin;
Pagjumësia është gjithashtu e zakonshme me shtatzëninë;
Për të moshuarit;
Personat që vuajnë nga sëmundje të caktuara;
Jeta stresuese;
Problemet me ankthin dhe shqetësime të tjera emocionale;

6. Komplikimet e pagjumësisë

Gjumi është po aq i rëndësishëm për shëndetin tuaj sa një dietë e shëndetshme dhe një aktivitet i rregullt fizik. Cilado qoftë arsyeja juaj për humbjen e gjumit, pagjumësia mund të ndikojë tek ju mendërisht dhe fizikisht.

Njerëzit me pagjumësi raportojnë një cilësi më të ulët të jetës krahasuar me njerëzit që flenë mirë.

Komplikimet e pagjumësisë mund të përfshijnë:

Performancë më e ulët në punë ose në shkollë;
Kohë e ngadalësuar e reagimit gjatë ngasjes dhe një rrezik më i lartë aksidentesh;
Çrregullime të shëndetit mendor, të tilla si depresioni, një çrregullim ankthi ose abuzim i substancave;
Rritja e rrezikut nga ashpërsia e sëmundjeve, të tilla si presioni i lartë i gjakut dhe sëmundjet e zemrës;

7. Parandalimi i pagjumësisë

Zakonet e mira të gjumit mund të ndihmojnë në parandalimin e pagjumësisë dhe promovimin e gjumit të shëndetshëm:

Mbani kohën tuaj të gjumit dhe kohën e zgjimit të qëndrueshme nga dita në ditë, përfshirë fundjavat;
Qëndroni aktiv – aktiviteti i rregullt ndihmon në promovimin e një gjumi të mirë;
Kontrolloni ilaçet tuaja për të parë nëse ato mund të kontribuojnë në pagjumësi;
Shmangni ose kufizoni dremitjet gjatë ditës;
Shmangni ose kufizoni kafeinën dhe alkoolin dhe mos përdorni nikotinë;
Shmangni vaktet dhe pijet para gjumit;
Bëni dhomën tuaj të gjumit të rehatshme për gjumë;
Krijoni një ritual relaksues para gjumit, të tillë si bërja e një banje të ngrohtë, leximi ose dëgjimi i muzikës së lehtë;
Mos përdorni telefona ose libra elektronikë para gjumit – drita e tyre mund ta bëjë më të vështirë për të fjetur;
Nëse drita është problem, përdorni një maskë gjumi;
Për të shmangur zhurmat, provoni kapëse veshi;
Nëse keni tendencë të qëndroni zgjuar dhe të shqetësoheni për gjërat, bëni një listë të gjërave para se të shkoni në shtrat;

8. Trajtimi i pagjumësisë

Pagjumësia akute mund të mos ketë nevojë për trajtim, por ajo kronike duhet trajtuar sa më herët.

Nëse është e vështirë për ju të bëni aktivitete të përditshme sepse jeni të lodhur, mjeku juaj mund t’ju përshkruajë pilula gjumi për një kohë të shkurtër.

Mos përdorni pilula gjumi pa recetë për pagjumësi. Ato mund të kenë efekte anësore dhe kanë tendencë të punojnë më pak me kalimin e kohës.

Për pagjumësi kronike, do t’ju duhet trajtim për kushtet ose problemet shëndetësore që ju mbajnë zgjuar.

Mjeku juaj gjithashtu mund të sugjerojë terapi të sjelljes. Kjo mund t’ju ndihmojë të ndryshoni gjërat që bëni që e përkeqësojnë pagjumësinë dhe të mësoni se çfarë mund të bëni për të nxitur gjumin.

Konkluzion

Pagjumësia mund ta bëjë të vështirë qëndrimin në gjumë, të zgjoheni shumë herët dhe të mos jeni në gjendje të riktheheni në gjumë.

Në një moment, shumë të rritur përjetojnë pagjumësi afatshkurtër (akute), e cila zgjat me ditë ose javë. Zakonisht është rezultat i stresit ose një ngjarje traumatike.

Por disa njerëz kanë pagjumësi afatgjatë (kronike) që zgjat për një muaj ose më shumë. Pagjumësia mund të jetë problemi kryesor, ose mund të shoqërohet me kushte të tjera mjekësore ose ilaçe.

Shkaqet fillojmë nga mosha, nëse jeni mbi moshën 60 vjeç, për shkak të ndryshimeve në mënyrën e gjumit dhe shëndetit, pagjumësia rritet me moshën.
Nëse keni një çrregullim të shëndetit mendor ose gjendje të shëndetit fizik, mund të prishin gjumin.
Ju jeni nën shumë stres, për shume kohë.
Kur nuk keni një orar të rregullt gjumi, për shembull, ndryshimi i ndërrimeve në punë ose udhëtime mund të prishë ciklin tuaj të gjumit-zgjimit.

Ju nuk keni pse të duroni netët pa gjumë.

Ndryshimet e thjeshta në zakonet tuaja të përditshme shpesh mund të ndihmojnë.

Zakonet e mira të gjumit, të quajtura edhe higjiena e gjumit, mund t’ju ndihmojnë të mposhtni pagjumësinë;
Shmangni kafeinën, nikotinën dhe alkoolin gjatë ditës vonë;
Bëni ushtrime të rregullta. Mundohuni të mos punoni afër gjumit, sepse mund ta bëjë të vështirë fjetjen. Ekspertët sugjerojnë të ushtroheni të paktën 3 deri në 4 orë para gjumit;
Shkoni të flini në të njëjtën kohë çdo natë dhe ngrihuni në të njëjtën kohë çdo mëngjes;
Mundohuni të mos dremitni gjatë ditës;
Mos hani vakt të rëndë para gjumit ditës;
Ndiqni një rutinë për t’u çlodhur para gjumit;
Lexoni një libër, dëgjoni muzikë ose bëni banjë;
Mos e përdorni shtratin tuaj për asgjë tjetër përveç gjumit dhe seksit;
Nëse nuk mund të bini në gjumë dhe nuk jeni të përgjumur, ngrihuni dhe bëni diçka qetësuese, si leximi derisa të ndjeheni të përgjumur;

Nëse pagjumësia ju bën të vështirë të funksiononi gjatë ditës, vizitoni mjekun, psikologun tuaj për të identifikuar shkakun e problemit të gjumit dhe si mund të trajtohet.