Stresi kronik: Identifikimi, shenjat, llojet dhe trajtimi

Stresi kronik ndodh kur trupi përjeton stresorë me një frekuencë ose intensitet të tillë që sistemi nervor autonom e ka të vështirë të aktivizojë gjendjen e relaksimit.

Njerëzit janë ndërtuar për të përballuar stresin akut, i cili është i afatshkurtër. 

Për të filluar me menaxhimin e stresit kronik, është e rëndësishme të kuptoni se çfarë është, çfarë mund ta shkaktojë atë dhe si ndikon në të gjithë trupin.

Lexoni më shumë për:

1. Identifikimi i stresit kronik
2. Shenjat dhe simptomat e stresit kronik
3. Shkaqet e stresit kronik
4. Llojet e stresit kronik
5. Ndikimi në trup nga stresi kronik
6. Trajtimi dhe menaxhimi i stresit kronik

1. Identifikimi i stresit kronik

Nuk është gjithmonë e lehtë të dallosh stresin kronik. Kjo për shkak se njerëzit mësohen aq shumë me të, saqë ajo fillon të ndihet normale. 

Disa shenja që duhen kërkuar kur identifikoni stresin kronik:

• Je shpesh pa humor apo i irrituar?
• A të duket sikur shqetësohesh gjithmonë për diçka?
• Të duket sikur nuk ke kohë të kujdesesh për veten apo të bësh gjërat që të pëlqejnë?
• A të duken shqetësimet më të vogla si shumë për t’u përballuar?
• Të duket se jeni gjithmonë të ftohur ose sëmureni shpesh?
• A je duke përdorur mekanizmat e përballimit jo të shëndetshëm si alkooli për të menaxhuar stresin?

Kujdes: Këto janë vetëm disa pyetje orientuese. Vlerësimi nga një psikolog është i rekomandueshëm nëse dyshoni për stres kronik apo cdo gjendje tjeter psiko emocionale.

2. Shenjat dhe simptomat e stresit kronik

Shenjat dhe simptomat e stresit kronik mund të përfshijnë:

• Të harrosh gjërat ose të kesh probleme me përqendrimin
• Lodhje 
• Probleme me gjumin
• Nervozizëm
• Mosfunksionim seksual
• Dhimbje koke ose dhimbje të tjera në të gjithë trupin
• Ngurtësi në muskuj, veçanërisht në nofull ose qafë
• Çështjet e tretjes si diarre, kapsllëk ose nauze
• Përdorimi i alkoolit ose drogës për t’u çlodhur
• Sëmundje dhe infeksione të shpeshta

3. Shkaqet e stresit kronik

Jeta intensive që bëjmë zakonisht bëhet shkak i stresit të tejzgjatur. Gjithçka, nga punët me presion të lartë deri te vetmia dhe trafiku i ngarkuar, mund ta mbajë trupin në një gjendje të kërcënimit të përceptuar dhe stresi kronik.

Në këtë rast, përgjigja jonë lufto ose ik, e cila është krijuar për të na ndihmuar të luftojmë situata të herëpashershme kërcënuese për jetën, mund të rraskapisë trupin tonë dhe të na bëjë të sëmuremi, fizikisht ose emocionalisht.

Vlerësimet sugjerojnë se midis 60-80% e vizitave mjekësore përfshijnë një komponent të lidhur me stresin.Kjo është arsyeja pse është kaq e rëndësishme të mësosh teknikat e menaxhimit të stresit dhe të bësh ndryshime të shëndetshme jetese për të mbrojtur veten nga ndikimi negativ i stresit kronik.

4. Llojet e stresit kronik

Burimet e stresit kronik mund të ndryshojnë, por shpesh kategorizohen në këto katër lloje:

• Stresi emocional (emocione të vështira si zemërimi, trishtimi ose zhgënjimi)
• Stresi mjedisor (ku jetoni dhe punoni)
• Stresi i marrëdhënies (si lidheni me miqtë, familjen, kolegët, partnerët)
• Stresi i punës (sfidat dhe presionet që lidhen me punën tuaj)

Në shumë raste, këto lloje stresesh ndikojnë njëra tjetrën. Stresi i punës mund të krijojë stres në marrëdhëniet tuaja. Stresi i marrëdhënies mund ta bëjë më të vështirë menaxhimin e emocioneve të vështira etj.

Për shembull, nëse familja juaj ka probleme ekonomike ose një pjestar ka një sëmundje të rëndë, stresi mund të bëhet kronik. Dikush në shtëpinë tuaj mund të mos jetë në gjendje të punojë, faturat po grumbullohen dhe kjo mund t’ju lërë të stresuar për muaj apo dhe më shumë se një vit.

Shqetësimi juaj i vazhdueshëm e lodh trupin tuaj, duke ju bërë të ndiheni të lodhur dhe të shqetësuar. Ju mund të punoni më shumë se kurrë për të përballuar jetesën dhe mund të bëni zgjedhje jo të shëndetshme për ushqimin dhe stërvitjen, gjë që mund t’ju bëjë të ndiheni edhe më keq. 

Kjo mund të çojë në një sërë shqetësimesh shëndetësore.

Mund të kemi edhe stres kronik lidhur me punën. Shumë punë kërkojnë shumë nga ne dhe shpesh mund të ndiheni sikur nuk merrni kurrë një pushim ose jeni gjithmonë nën presion për të performuar.

Puna jashtë orarit, udhëtimet e vazhdueshme dhe marrëdhëniet e biznesit me presion të lartë mund ta mbajnë trupin tuaj në një gjendje të vazhdueshme eksitimi, edhe kur shkoni në shtëpi te familja juaj. 

Kjo gjithashtu mund të shtojë konsumimin e trupit tuaj dhe stresi i vazhdueshëm mund të kontribuojë në çështje serioze shëndetësore si sëmundjet e zemrës.

5. Ndikimi në trup nga stresi kronik

Për shkak se stresi kronik është kaq i zgjatur, ai mund të ketë një ndikim të dëmshëm në shëndetin dhe mirëqenien tonë nëse nuk trajtohet. 

Disa ndërlikime të mundshme që lidhen me stresin kronik përfshijnë: 

• Aknet
• Depresioni
• Diabeti
• Ekzema
• Sëmundjet e zemrës
• Presioni i lartë i gjakut
• Hipertiroidizmi
• Sindromi i zorrës së irrituar
• Dëshirë e ulët seksuale
• Ulçera
• Ndryshimet në peshë

Gjetja e mënyrave për të menaxhuar stresin kronik është e rëndësishme për mirëqenien e përgjithshme. Kjo mund të përfshijë trajtim profesional, por strategjitë e vetë-ndihmës dhe relaksimit gjithashtu mund të jenë efektive.

6. Trajtimi dhe menaxhimi i stresit kronik

Opsionet e trajtimit për stresi kronik përfshijnë:

Psikoterapia

Qasje të tilla si terapia konjitive e sjelljes (CBT) mund t’ju ndihmojnë të mësoni të identifikoni modelet negative të mendimit që kontribuojnë tek stresi kronik. Duke punuar me një psikolog, mund të filloni t’i ndryshoni këto mendime në ato më realiste dhe të dobishme. 

Ju gjithashtu mund të mësoni mjete të përballimit që do t’ju ndihmojnë të menaxhoni më mirë përgjigjen tuaj ndaj stresit. 

Reduktimi i stresit i bazuar në vetëdije 

(MBSR) është një tjetër qasje që mund t’i ndihmojë njerëzit të përdorin vëmendjen dhe meditimin për të përballuar stresin kronik.

Medikamentet

Mjeku juaj mund të përshkruajë medikamente të ndryshme për t’ju ndihmuar të menaxhoni disa nga simptomat e stresit. P.sh nëse po përjetoni gjithashtu simptoma ankthi ose depresioni, mjeku mund të përshkruajë një antidepresant ose medikamente që mund t’ju ndihmojnë të flini ose të reduktoni shqetësimet e stomakut.

Por, merr në konsideratë se medikamentet nuk mund të zgjidhin shqetësimin, ato ndihmojnë. Rekomandohet që marrja e medikamenteve të kombinohet me terapi psikologjike për të trajtuar thellësisht shqetësimin.

Menaxhimi i stresit kronik

Stresi kronik shpesh mund të menaxhohet përmes qasjeve të vetë-ndihmës. 

Është e rëndësishme të filloni të përdorni teknikat e menaxhimit të stresit sa më herët që të jetë e mundur. 

Kjo për disa arsye.

Ofron lehtësim të shpejtë të stresit

Teknikat e veprimit të shpejtë mund të ndryshojnë reagimin ndaj stresit në mënyrë që trupi juaj të ketë një shans për t’u rikuperuar dhe mendja juaj mund t’u qaset problemeve nga një qëndrim më pozitiv.

Kur jeni duke bërë zgjedhje nga një vend më i qetë dhe më i sigurt, ju prireni të bëni zgjedhje që i shërbejnë më mirë interesave tuaja.

Zhvillon elasticitetin ndaj stresit

Zakonet e shëndetshme afatgjata mund të jenë gjithashtu të rëndësishme, sepse ato mund të ndërtojnë elasticitet dhe t’ju japin shanse për të marrë një pushim nga stresi kronik. Kjo mund t’ju ndihmojë të mos qëndroni të stresuar në vazhdimësi. 

Mund t’ju shpëtojë gjithashtu nga efektet më negative të stresit kronik.

Disa nga zakonet më efektive që janë treguar se nxisin elasticitetin ndaj stresit përfshijnë:

• Stërvitjen;
• Meditimin;
• Ditarin;

Nëse keni provuar strategji të vetë-ndihmës dhe mendoni se keni nevojë për më shumë ndihmë, ose nëse mendoni se këto nuk do të jenë të mjaftueshme për t’ju ndihmuar, mos hezitoni të kërkoni ndihmë. 

Konkluzion 

Stresi kronik është një ndjenjë stresi e zgjatur dhe e vazhdueshme që mund të ndikojë negativisht në shëndetin tuaj nëse nuk trajtohet. Mund të shkaktohet nga presionet e përditshme të familjes dhe punës ose nga situata traumatike.

Nëse stresi i rëndë kronik po shkakton shqetësim të konsiderueshëm ose dëmton aftësinë tuaj për të funksionuar normalisht, trajtimi profesional mund t’ju ndihmojë të zhvilloni aftësi të reja përballuese dhe të gjeni mënyra për të ulur nivelet e stresit.