Postimet E Fundit
Abuzimi psikologjik – Keqkuptime dhe si ta identifikojmë?
Abuzimi psikologjik sipas studimeve rezulton se është forma më e përhapur e dhunës nga partneri intim.
Le të shohum më shumë për:
1. Keqkuptime rreth abuzimit psikologjik
Shumë keqkuptime rreth abuzimit psikologjik kanë krijuar disa stigma sociale.
Këto i pengojnë ata që përjetojnë abuzim të identifikojnë me saktësi se çfarë po ndodh në marrëdhënien e tyre dhe të kërkojnë ndihmë.
Disa nga keqkuptimet më të zakonshme janë:
- Abuzimi ndodh vetëm midis individëve dhe pakicave të varfëra;
- Abuzimi është vetëm fizik ose seksual;
- Abuzimi është faji i të dyja palëve;
- Viktimat e abuzimit janë rritur në shtëpi abuzive poashtu;
- Neglizhimi i burrave/djemve si viktima abuzimi;
Një keqkuptim i përhapur përfshin profilizimin e gabuar të viktimave të abuzimit. Shumë prej tyre kanë një ide se viktimat e abuzimit paraqiten si të buta ose të ndrojtura dhe për këtë arsye janë të lehta për t’u identifikuar.
Por kjo nuk është aspak e vërtetë. Në fakt, shumë viktima të abuzimit janë të forta, të arsimuara mirë, të suksesshme financiarisht dhe të pavarura. Shumë prej tyre janë punonjës ose drejtues të lartë në fushën e tyre.
Bota e jashtme nuk do ta merrte kurrë me mend se pas dyerve të mbyllura, personi kritikohet pa pushim, monitorohet nga partneri i tij, kërcënohet nëse përpiqet të largohet dhe fajësohet.
Për viktimat e abuzimit psikologjik, termi “abuzim” mund të jetë i vështirë për t’u pranuar nëse dhuna fizike nuk ndodh.
Viktimat e abuzimit shpesh:
- Mbartin një sasi të konsiderueshme turpi/faji;
- Injorojnë shenjat paralajmëruese të hershme, duke mos u larguar më shpejt;
- Besojnë se kanë bërë diçka për të shkaktuar abuzimin.
Shumica e viktimave të abuzimit janë përfshirë në mënyra që nuk do të ishin sjellë ndryshe nëse nuk do të ishin detyruar apo frikësuar.
2. Shenjat e abuzimit psikologjik
Abuzimi psikologjik është tinëzar dhe shpesh nuk ka shenja të dukshme dhune. Prandaj, është e domosdoshme të dimë shenjat paralajmëruese që tregojnë se po ndodh abuzim.
Këtu janë disa shenja që nxjerrin në pah një abuzues:
- Një person që duket i pasinqertë ose tepër miqësor.
- Një person që flet me mungesë respekti për partnerin/en e tij, para të tjerëve ose vetëm për vetëm.
- Një person që e poshtëron partnerin e tij ose është tepër kritik.
- Një person që izolon partnerin e tij duke sabotuar sistemet e tyre mbështetëse.
- Një person që flet me mungesë respekti për ish-partnerët e tij.
- Një person që ka një histori të mosbashkëpunimit me të tjerët profesionalisht ose personalisht.
- Një person që ka më shumë fuqi në marrëdhënie.
- Një person që ka një model sjelljeje posesive, kontrolluese ose xheloze.
- Një person që ka një model për të mos marrë përgjegjësi, pandershmëri apo pabesi.
- Një person që frikëson partnerin e tij kur ai është i zemëruar.
- Një person që ka pikëpamje negative ndaj grave ose standarde të dyfishta.
- Një person që merr vazhdimisht qëndrimin e kundërt nga partneri i tij.
- Një person të cilit i mungon empatia për partnerin.
Mbani në mend se nuk ka gjasa që të gjitha këto modele të ndodhin brenda marrëdhënies. Një kombinim i shenjave është zakonisht i pranishëm.
Për shembull, telefonatat e shpeshta ose dërgimi i mesazheve në dukje “dashurore” mund të jenë në të vërtetë një përpjekje për të mbajtur kontrollin e një partneri. Partneri mund të mos e bëjë këtë lidhje, por mund të raportojë se ndihet i shqetësuar pa e ditur pse.
Abuzusesi është kritik ndaj familjes dhe miqve të saj/tij dhe pretendon se ata nuk kanë ndikime të mira, gjë që e bën partnerin të shqetësohet për shëndetin e saj/tij mendor.
Kështu, personi izolohet nga sistemi i tyre mbështetës. Në sipërfaqe, këto kritika mund të duken se vijnë nga një vend dashurie ose shqetësimi, por ato mund të jenë shenja të një dinamike jo të shëndetshme.
3. Vlerësimi për abuzim psikologjik
Në praktikën time klinike, kam vëzhguar disa modele që duket se janë të përhapura në marrëdhëniet abuzive. Këto modele ekzistojnë si në marrëdhëniet abuzive fizike ashtu edhe në partneritetet vetëm me dhunë psikologjike.
Në zemër të një marrëdhënieje abuzive qëndron dëshira thelbësore e abuzuesit për pushtet dhe kontroll.
Stilet e abuzuesve mund të ndryshojnë disi, por mekanizmat themelorë që ata përdorin shpesh për të fituar pushtet dhe kontroll përfshijnë këto:
Mungesa e ndjeshmërisë
Empatia dhe ndërgjegjja janë të lidhura drejtpërdrejt. Sa më i lartë të jetë niveli i ndjeshmërisë së dikujt, aq më të mëdha janë gjasat që ndërgjegjja e tij të dallojë qartë të drejtën nga e gabuara.
Një person abuziv ka zvogëluar ndjeshmërinë për të tjerët dhe një aftësi të zvogëluar për të dalluar të drejtën nga e gabuara. Kjo ndikon drejtpërdrejt në sistemin e vlerave të abuzuesit, duke e bërë abuzuesin më pak të përgjegjshëm ndaj nevojave të partnerit dhe/ose fëmijëve të tij.
Ndjenja e të drejtës
Abuzuesit kanë një nevojë të madhe për kontroll. Mund të shihet në ndjenjën e të drejtës ose besimit të një abuzuesi se ata e dinë më mirë se çfarë i duhet një partneri. Në thelb, një abuzues është i pasigurt dhe e kompenson këtë pasiguri duke minuar partnerin e tij.
Një abuzues e sheh autonominë e partnerit të tyre si një kërcënim. Në një përpjekje për të reduktuar këtë kërcënim, një abuzues do të përpiqet të zvogëlojë karakterin, arritjet dhe marrëdhëniet e tjera të partnerit të tyre.
Paraqitja e këtij modeli është shpesh më e fshehtë. Abuzuesi, për shembull, mund të përdorë humorin për të ulur partnerin/en, ka standarde të dyfishta ose luan avokatin e djallit. Të gjitha këto që rrisin diferencimin e pushtetit.
Mbrojtja dhe manipulimi
Psikologët shpesh mund të sfidohen të njohin taktikat manipuluese të një abuzuesi. Abuzuesit shpesh paraqiten me karizëm. Ata mund t’u bëjnë përshtypje klinicistëve me “ndërgjegjësimin e tyre psikologjik”.
Në terapinë e çifteve, ata mund të duken si “të mirët”, ndërsa partneri i tyre duket të jetë më reagues emocional, histerik ose sipas abuzuesve i sëmurë fizikisht ose mendërisht.
Mungesa e përgjegjësisë
Abuzuesit zakonisht nuk marrin përgjegjësi për sjelljet ose veprimet e tyre. Kjo mund të shihet në ndërveprimet me partnerin e tyre dhe shpesh në ndërveprimet e tyre profesionale.
Ata shpesh fajësojnë të tjerët ose ngjarjet e jashtme për veprimet e tyre, në vend që ta mbajnë veten personalisht përgjegjës.
Shpesh paraqitet si viktimë. Në mënyrë tipike, një klient abuziv do të lërë terapinë sapo të kuptojë se nuk janë në gjendje të manipulojnë psikologun.
Kur kjo ndodh, është një tregues se abuzuesi nuk dëshiron të marrë përgjegjësinë për ose të ndryshojë sjelljen e tyre lënduese. Psikologët më pas e fokusojnë punën e tyre në mbështetjen e partnerit të abuzuar.
Duke luajtur viktimën
Të luash rolin e viktimës është ndoshta manipulimi më i fuqishëm i abuzuesit. Ata mund të maskojnë me zgjuarsi sjelljen e tyre agresive duke u dukur si pala e dëmtuar.
Për shembull, dhunuesi mund të fajësojë partnerin/en e tij për sjelljet e sakta lënduese që ata po bëjnë në të vërtetë. Një abuzues është shumë i aftë për t’i bërë të tjerët, përfshirë partnerin e tyre, të ndjejnë keqardhje për ta. Ata e dinë saktësisht se cilët butona duhet të shtypin për të ngjallur simpati.
Kjo e bën partnerin të fajësojë veten dhe shpesh i pengon ata të identifikojnë besimet e drejta, sepse ata marrin më shumë se pjesën e tyre të drejtë të fajit dhe përgjegjësisë.
Modeli i shtytjes/tërheqjes
Një abuzues nuk është i keq dhe mizor gjatë gjithë kohës. Nëse do të ishin, atëherë partneri i tyre do të kishte më shumë gjasa të largohej nga marrëdhënia. Një dhunues i shtyn kufijtë, duke përshkallëzuar keqtrajtimin.
Ata fitojnë më shumë pushtet në marrëdhënie dhe partneri i tyre bëhet gjithnjë e më i pafuqishëm, gjë që e bën më të lehtë për t’u kontrolluar. Abuzuesi më pas shfaq xheste “dashurie” për të mbajtur partnerin të tërhiqet brenda në marrdhënie.
Kjo shihet shpesh në “fazën e muajit të mjaltit” të ciklit të abuzimit kur dhunuesi po përpiqet të shlyejë sjelljen e keqe. Abuzuesi mund të bëjë diçka për partnerin e tij që ata e dinë se partneri i tyre e ka dashur gjithmonë.
Ky demonstrim e mbush partnerin me ndjenja pozitive për dhunuesin dhe me besimin shpresëdhënës, por të rremë, se marrëdhënia mund të jetë ashtu siç ishte në fillim.
Abuzimi është gradual dhe ciklik
Abuzimi psikologjik nuk është i dukshëm në fillim, por ai përshkallëzohet me kalimin e kohës.
Sa më e përkushtuar të bëhet marrëdhënia, aq më shumë dhunuesi e përshkallëzon abuzimin. Kjo sepse ata e dinë se partneri i tyre ka më pak gjasa të largohet nëse ka një angazhim të fortë (p.sh. financat e përbashkëta, fëmijët).
Ashpërsia e abuzimit rritet pasi viktima toleron keqtrajtimin dhe nuk largohet nga marrëdhënia.
Episodet më haptazi abuzive pasohen nga një fazë e muajit të mjaltit, ku abuzuesi mund të tregohet i penduar dhe duket se ka ndryshuar. Kjo çon në fazën e krijimit, ku partneri i një dhunuesi fillon të ndiejë tension dhe parashikon episodin tjetër abuziv të hapur.
Gjatë kësaj faze, partneri i dhunuesit ka të ngjarë ose të ecë lehtë për të shmangur konfliktin ose të fillojë konfliktin me shpresën se episodi abuziv nuk do të jetë aq i rëndë. Të dyja sjelljet janë një përpjekje për të menaxhuar reagimin e dhunuesit dhe një përpjekje për t’i dhënë viktimës një ndjenjë kontrolli mbi ashpërsinë e abuzimit.
Përfundime dhe rekomandime
Viktimat e abuzimit psikologjik shpesh nuk e dinë se po përjetojnë abuzim. Studimet tregojnë se abuzimi psikologjik shkakton dëme afatgjatë në shëndetin mendor të viktimës si
- Çrregullimi i stresit posttraumatik
- Ankthi
- Depresioni
- Mendimet për vetëvrasje
- Sindroma e zorrës së irrituar
- Problemet gjinekologjike
- Dhimbjet kronike
- Përdorimi i substancave
- Shqetësimet e gjumit
Abuzimi psikologjik është një çështje komplekse dhe identifikimi dhe ndërhyrja janë sfiduese, por të nevojshme për të ndryshuar mjedisin abuziv.
Për shkak se format e fshehta të abuzimit psikologjik mund të jenë më të vështira për t’u identifikuar, psikologët i kushtojnë vëmendje të veçantë se si ndihen të dy njerëzit në marrëdhënien e tyre.
Kur viktimat janë më të vetëdijshëm për karakteristikat dhe modelet e një marrëdhënieje abuzive, ata janë më bashkëpunues dhe të gatshëm për të punuar ne terapi.
Mbështetja e tyre përmes edukimit të abuzimit dhe rikuperimit të traumës, ndihma për të zhvilluar sisteme mbështetëse dhe nxitja e ndjenjës së vlerës dhe vetëvlerësimit janë jetike.
