Psikoterapia – Çfarë është dhe si funksionon

Psikoterapia është një qasje për trajtimin e çështjeve të shëndetit mendor duke biseduar me një psikolog. 

Gjatë psikoterapisë, ju mësoni për çështjet tuaja specifike dhe se si mendimet, emocionet dhe sjelljet tuaja ndikojnë në gjendjen tuaj. Terapia ju ndihmon të mësoni se si të merrni kontrollin e jetës tuaj dhe t’i përgjigjeni situatave sfiduese me aftësi të shëndetshme përballuese.

Në këtë artikull mund të lexoni:

1. Çfarë është psikoterapia?
2. Format dhe llojet e psikoterapisë
3. Kush mund të përfitojë nga psikoterapia
4. Çfare të presësh nga psikoterapia 
5. Si të përfitoni sa më shumë nga psikoterapia
6. Psikoterapia online

1. Çfarë është psikoterapia?

Psikoterapia nganjëherë quhet terapi bisede sepse bazohet në bisedat që keni me një psikoterapist, psikolog ose këshillues. Në një mjedis konfidencial, ju dhe psikologu juaj diskutoni pjesë të jetës suaj që dëshironi të përmirësoni. 

Në varësi të psikologut, llojit të terapisë dhe nevojave tuaja, ju mund të flisni për:

• Histori personale
• Emocionet
• Marrëdhëniet
• Modelet e mendimit
• Sjelljet dhe zakonet
• Qëllimet dhe pengesat

Disa lloje të ndryshme të profesionistëve të shëndetit mendor ofrojnë psikoterapi, duke përfshirë:

• Këshillues profesional të licencuar
• Psikolog klinik
• Terapist/këshillues çifti dhe familjes
• Psikolog të zhvillimit ose të fëmijëve
• Psikoanalist
• Psikiatër ose infermiere psikiatrik
• Psikoterapist

2. Format dhe llojet e psikoterapisë

Fusha e psikoterapisë është vazhdimisht në zhvillim, dhe tani mund të zhvillohet si në zyrë ose online. Ekzistojnë gjithashtu një shumëllojshmëri terapish që mund të përshtaten me nevojat tuaja specifike. 

Forma se si zhvillohet një terapi mund të jetë:

• Terapi individuale
• Terapi në çift
• Terapi në grup
• Terapi familjare

Psikoterapitë e ndryshme mund të jenë të disponueshme si për fëmijët ashtu edhe për të rriturit, dhe seancat mund të variojnë nga disa javë në disa vjet në varësi të qëllimeve dhe nevojave tuaja personale.

Terapisti juaj mund të përdorë metoda ose teknika nga qasje të ndryshme për të përshtatur terapinë sipas nevojave tuaja. Këto lloje psikoterapie mund të përfshijnë:

Terapia konjitive e sjelljes (CBT)

Qëllimi i terapisë konjitive të sjelljes (CBT) është të identifikojë dhe të ndryshojë modelet e mendimeve që keni dhe që mund të jenë të dëmshme ose thjesht të padobishme për ju. 

Duke identifikuar këto modele ose sjellje, ju dhe terapisti juaj do të punoni së bashku për të krijuar modele më efektive dhe më të dobishme.

Kjo lloj psikoterapie mund të jetë e dobishme për ata që luftojnë me depresionin, ankthin ose çrregullimet e lidhura me traumën. Nëpërmjet CBT, mund të jetë më e lehtë për ju të njihni problemet aktuale që ekzistojnë për ju, si dhe t’ju japë mjetet për t’i trajtuar ato në një mënyrë të përshtatshme dhe efektive.

Terapia dialektike e sjelljes

Një lloj e CBT, kjo teknikë terapie përdoret më së shpeshti për ata me mendime vetëvrasëse, çrregullime të personalitetit kufitar, çrregullime të të ngrënit ose çrregullime të stresit post-traumatik (PTSD).

Ajo ka për qëllim t’ju ndihmojë të përpunoni dhe rregulloni emocionet tuaja.

Qëllimi është të trajtoni këto emocione dhe të mësoni aftësi të reja që do të ndihmojnë çdo person të marrë përgjegjësinë për sjellje të pashëndetshme dhe negative. Shpesh bëhet përmes terapisë individuale dhe në grup.

Terapia ndërpersonale (IPT)

Kjo formë e psikoterapisë përqendrohet në ndihmën ndaj çështjeve themelore personale që mund të ndikojnë në jetën tuaj sociale, personale ose profesionale. Në disa raste, kjo mund të lidhet me pikëllimin e pazgjidhur, ndryshimet e papritura në jetën tuaj të përditshme ose konfliktet me të dashurit dhe bashkëmoshatarët.

Qëllimi i kësaj terapie është të krijojë aftësi të shëndetshme komunikimi dhe të mësojë se si mund t’i lidhni ato me zgjidhjen e ngarkesave dhe konflikteve. Është një nga metodat më të zakonshme të terapisë në trajtimin e depresionit.

Terapia psikodinamike

Kjo terapi përpiqet të bazohet në ngjarjet e kaluara, të tilla si nga fëmijëria juaj, për të parë se si ato mund të ndikojnë në sjelljet ose modelet negative që shfaqni sot si në shëndetin fizik ashtu edhe në atë mendor.

Nëpërmjet kësaj terapie dhe teknikave që mbulon, ju do të punoni me terapistin tuaj për t’u bërë më i vetëdijshëm për këto modele dhe për t’i ndryshuar ato.

Qëllimi është të hiqni dorë nga ndikimi i së kaluarës suaj dhe të merrni më shumë kontroll mbi jetën tuaj aktuale.

Psikanaliza

Bazuar në teoritë e Sigmund Freud, kjo terapi shqyrton motivimet ose dëshirat tuaja të nënndërgjegjeshme dhe se si ato mund të ndikojnë në marrëdhëniet, veprimet ose mendimet tuaja.

Duke ekzaminuar këto, terapisti juaj do t’ju ndihmojë të bëheni më të vetëdijshëm për to dhe t’i ndryshoni ato për të promovuar funksionimin dhe shërimin e shëndetshëm.

Kjo zakonisht mendohet si një formë më intensive e terapisë psikodinamike.

Terapia mbështetëse

Kjo terapi synon t’ju ndihmojë të zhvilloni burimet tuaja përmes inkurajimit dhe udhëzimit. Është e dobishme në rritjen e vetëvlerësimit, forcimin e mekanizmave të përballimit, reduktimin e ankthit dhe përmirësimin e funksionimit social.

3. Kush mund të përfitojë nga psikoterapia

Psikoterapia është efektive për trajtimin e një sërë çështjesh të shëndetit mendor dhe sjelljes, duke përfshirë:

• Çrregullimet e ankthit, të tilla si ankthi social, çrregullimi obsesiv-kompulsiv (OCD), fobitë, çrregullimi i panikut ose çrregullimi i stresit post-traumatik (PTSD).
• Çrregullime të humorit, të tilla si depresioni ose çrregullimi bipolar.
• Varësitë, të tilla si çrregullimi i përdorimit të alkoolit, varësia nga droga ose bixhozi kompulsiv.
• Çrregullime të të ngrënit, të tilla si anoreksia ose bulimia.
• Çrregullime të personalitetit, të tilla si çrregullimi i personalitetit kufitar ose çrregullimi i personalitetit të varur.
• Skizofrenia ose çrregullime të tjera që shkaktojnë shkëputje nga realiteti.

Jo të gjithë ata që përfitojnë nga psikoterapia diagnostikohen me një shqetësim të mirfilltë mendor. Psikoterapia mund të ndihmojë me streset dhe konfliktet e jetës që mund të prekin këdo.

Për shembull, psikoterapia mund t’ju ndihmojë:

• Të zgjidhini konfliktet me partnerin ose dikë tjetër në jetën tuaj.
• Lehtësoni ankthin ose stresin për shkak të punës ose situatave të tjera.
• Përballoni ndryshimet e mëdha të jetës, si divorci, vdekja/humbja e një të dashur ose humbja e një pune.
• Mësoni të menaxhoni reagimet e pashëndetshme, të tilla si zemërimi ose sjellje të tjera agresive.
• Mbështetje psiko-emocionale me një çështje të vazhdueshme ose serioze shëndetësore, si diabeti, kanceri ose dhimbjet afatgjata.
• Shërohuni nga abuzimi fizik ose seksual ose dëshmitar i dhunës.
• Vetëbesim i ulët.
• Përballuni me problemet seksuale, qofshin ato për shkak të një shkaku fizik apo psikologjik.
• Të flini më mirë nëse keni vështirësi për të fjetur ose për të qëndruar në gjumë etj.

Në disa raste, psikoterapia mund të jetë më efektive sa ilaçet. Por në varësi të situatës suaj, vetëm terapia e bisedës mund të mos jetë e mjaftueshme për të lehtësuar simptomat. Ju gjithashtu mund të keni nevojë për medikamente ose trajtime të tjera, që psikologu ju adreson.

4. Çfare të presësh nga psikoterapia 

Kur filloni psikoterapinë, ka disa hapa në proces.

Seanca e parë

Gjatë seancës suaj të parë, terapisti juaj ka të ngjarë të flasë me ju për atë që ju solli në terapi, në mënyrë që të bën vlerësimin dhe përgatitjen e planit tuaj të trajtimit terapeutik. 

Poashtu, ju dhe terapisti juaj do të jeni në gjendje të njiheni pak më mirë me njëri-tjetrin dhe ndoshta të filloni të ndërtoni besim. 

Seancat e terapisë janë konfidenciale. Kofidencialiteti thyhet vetëm në rastet me situata ligjore rreptësisht të kufizuara ose për të mbrojtur jetën tuaj ose jetën e dikujt tjetër.

Seancat e mëvonshme

Në seancat në vijim, zakonisht do të diskutoni se çfarë doni të arrini me terapi. Nga atje, pasi të krijohet besimi, do të filloni të diskutoni çështje më të thella – ato që po i pengoni, që ju pengojnë të funksiononi ose ju shkaktojnë dhimbje.

Terapisti juaj mund t’ju sugjerojë disa detyra shtëpie që t’i plotësoni midis seancave. Dhe mund të mësoni strategji për t’i përdorur për të përmirësuar gjendjen shpirtërore, aftësitë e komunikimit, modelet e të menduarit ose sjelljet.

Koha që mund të vazhdon terapia, varet nga nevojat tuaja personale dhe angazhimi në terapi.

Për disa njerëz, marrëdhënia me një terapist kur është mbështetëse, ata vazhdojnë të ndjekin seanca për muaj ose vite dhe pasi të kenë zgjidhur shqetësimin që i solli në terapi. 

Për të tjerët, është e rëndësishme të zgjidhin një problem sa më shpejt të jetë e mundur. Në fund të fundit, vendimi për sa kohë do të vazhdoni terapinë është një vendim personal.

5. Si të përfitoni sa më shumë nga psikoterapia

Mënyra më e mirë për të përfituar sa më shumë nga psikoterapia dhe për të parë rezultate të mira është të jesh plotësisht i hapur ndaj procesit dhe të jesh gati për t’u hapur. Disa gjëra që mund të bëni për ta bërë terapinë sa më efektive janë:

• Besoni terapistin tuaj.
• Jini të hapur për problemet tuaja aktuale.
• Bëni çdo detyrë shtëpie që ju është caktuar.
• Jini të durueshëm gjatë procesit.
• Përqendrohuni në qëllimet që dëshironi të arrini.

6. Psikoterapia online

Psikoterapia online, e njohur gjithashtu si teleterapi ose këshillim në internet, i referohet ofrimit të shërbimeve të shëndetit mendor përmes platformave dixhitale, të kryera zakonisht nëpërmjet videotelefonatave.  

Me përparimet në teknologji dhe rritjen e aksesit në internet, psikoterapia online është bërë një opsion popullor dhe i përshtatshëm për individët që kërkojnë mbështetje për shëndetin mendor.

Karakteristikat kryesore të psikoterapisë në internet përfshijnë:

Aksesueshmëria

Psikoterapia online u mundëson individëve të aksesojnë shërbimet e shëndetit mendor nga komoditeti i shtëpive të tyre ose në çdo vend me një lidhje interneti, duke eliminuar nevojën për vizita personale.

Komoditeti

Individët mund të planifikojnë seanca në kohën më të përshtatshme për ta, duke e bërë më të lehtë përshtatjen e terapisë në oraret e tyre.

Privatësia dhe konfidencialiteti

Platformat me reputacion të terapisë online i japin përparësi privatësisë së klientit dhe u përmbahen standardeve strikte të konfidencialitetit, duke siguruar që informacioni personal të mbetet i sigurt.

Shumëllojshmëri opsionesh komunikimi

Psikoterapia online ofron opsione të ndryshme komunikimi, duke përfshirë thirrjet video, thirrjet zanore dhe mesazhet e bazuara në tekst, duke i lejuar personat të zgjedhin formatin që i përshtatet më së miri preferencave të tyre.

Stigma e reduktuar

Për disa individë, terapia online mund të ndihet më pak frikësuese sesa terapia tradicionale, duke reduktuar stigmën që lidhet me kërkimin e mbështetjes për shëndetin mendor.

Formatet e terapisë fleksibël

Psikoterapia në internet mund të strehojë terapi individuale, terapi çiftesh, terapi familjare dhe terapi grupore, duke ofruar një sërë opsionesh për personat sipas nevojave që ata kanë.

Qasja te specialistët

Terapia online mund të lidhë individët me profesionistë të shëndetit mendor që specializohen në fusha specifike, edhe nëse ata ndodhen në vende te largëta apo të ndryshme gjeografike.

Është e rëndësishme të theksohet se psikoterapia në internet i nënshtrohet të njëjtave standarde etike dhe profesionale si terapia personale. Kur mendoni për terapinë onlinet, është thelbësore të zgjidhni një platformë me reputacion që u përmbahet udhëzimeve ligjore dhe etike dhe që punëson terapistë të licencuar dhe të kualifikuar.

Ndërsa psikoterapia online mund të jetë shumë efektive për shumë individë, ajo mund të mos jetë e përshtatshme për të gjithë. Disa shqetësime ose kriza të shëndetit mendor mund të kërkojnë ndërhyrje të menjëhershme personalisht. 

Ashtu si me çdo formë terapie, suksesi i psikoterapisë online varet nga marrëdhënia klient-terapist dhe nga përkushtimi i klientit ndaj procesit terapeutik.

Konkluzion

Psikoterapia, e njohur gjithashtu si terapi e bisedës, është një bashkëpunim midis jush dhe një terapisti të licencuar me të cilin ju trajtoni mendimet, emocionet dhe sjelljet që nuk janë aq të shëndetshme sa mund të dëshironit.

Psikoterapia është efektive për trajtimin e një sërë çështjesh të shëndetit mendor dhe sjelljes. Terapia e bisedës mund të zhvillohet në grup, ose mund të punoni individualisht me një terapist.

Jini të durueshëm me procesin. Psikoterapia mund të jetë një burim i fuqishëm për t’ju ndihmuar të përballeni me një çështje të shëndetit mendor, të përmirësoni marrëdhëniet ose të përballeni me një situatë të vështirë.

Për të gjetur psikoterpistin e duhur për shqetësimin/rastin tuaj mund të kontaktoni këtu.