Ankthi i vdekjes – Simptomat, shkaqet dhe trajtimi

Ankthi i vdekjes është ankthi i shkaktuar nga mendimet për vdekjen e dikujt ose të vetes.

1. Çfarë është ankthi i vdekjes?
2. Simptomat e ankthit të vdekjes
3. Çfarë e shkakton ankthin e vdekjes?
4. A është ankthi i vdekjes i lidhur me fobi të tjera?
5. Trajtimi i ankthit të vdekjes

1. Çfarë është ankthi i vdekjes?

Ankthi i vdekjes, i njohur zyrtarisht si thanatofobia, është frika nga vdekja juaj ose e dikujt tjetër, ose procesi i vdekjes. 

Ndryshon nga nekrofobia – frika irracionale nga organizmat e vdekur (p.sh. kufomat) si dhe nga gjërat që lidhen me vdekjen (p.sh., arkivole, gurë varresh, funerale, varreza).

Termi thanatofobia vjen nga fjalët greke “thanatos”, që përkthehet në vdekje, dhe “phobos”, që përkthehet në frikë.

Ndërsa ankthi i vdekjes nuk përfshihet në Manualin Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore, botimi i 5-të (DSM-5), ai mund të konsiderohet një fobi specifike.

2. Simptomat e ankthit të vdekjes

Ankthi i vdekjes është një nga frikërat më të zakonshme. Sidoqoftë, ndjenjat tuaja negative ose të shqetësuara rreth idesë së vdekjes mund të mos jenë një fobi e plotë. 

Si mund ta bëni ndryshimin?

Meqenëse ankthi vdekjes nuk konsiderohet një kusht në DSM-5, kriteret për një fobi specifike mund të përdoren për të përcaktuar nëse frika juaj nga vdekja është një fobi.

Këto kritere përfshijnë:

• Zgjat më shumë se 6 muaj;
• Ndërhyn në jetën dhe marrëdhëniet e përditshme;
• Është i pranishëm sa herë që del tema e vdekjes;
• Çon në shmangien e çdo situate që përfshin vdekjen;

Nëse jeni në një situatë që mund të shkaktojë ankth, përgjigjet fizike mund të duken si:

• Shqetësim i përgjithshëm;
• Gulçim ose vështirësi në frymëmarrje;
• Të përziera;
• Dhimbje koke;
• Rritje të rrahjeve të zemrës;
• Nervozizëm;

3. Çfarë e shkakton ankthin e vdekjes?

Nuk ka asnjë shkak të saktë për ankthin e vdekjes, por disa faktorë mund të kontribuojnë në të si:

Ndikimet sociale

Në një rishikim të kohëve të fundit, feja u përmend si një shkak i mundshëm për ankthin e vdekjes dhe një mjet për të gjetur ngushëllim prej tij.

Për disa, ideja e vdekjes që çon në liri dhe takim me “Perëndinë” ose hyjninë të cilës i atribuoni sjell ngushëllim. Për të tjerët, ideja e dënimit për sjelljen në Tokë shkakton ankthin.

Përvojat e jetës

Për disa, përjetimi i ngjarjeve traumatike mund të çojë në ankth vdekjeje. Kjo mund të jetë si humbja e një personi të dashur ose të jesh përballur me një përvojë afër vdekjes.

Kushtet e shëndetit mendor

Në një studim të vitit 2014, studiuesit zbuluan se vdekja ishte në rrënjë të shumë kushteve të tjera të shëndetit mendor, veçanërisht çrregullimeve të panikut.

Çrregullime të tjera me të cilat mund të lidhet ankthi i vdekjes përfshijnë:

• Çrregullimet e ankthit
• Çrregullimi i stresit post-traumatik
• Depresioni

4. A është ankthi i vdekjes i lidhur me fobi të tjera?

Mendohet se ankthi i vdekjes është në rrënjë të llojeve të tjera të fobive. 

Fobi

Për shembull, frika e një personi nga gjarpërinjtë mund të lidhet me shqetësimin e kafshimit dhe vdekjes. Ose, dikush me frikë nga lartësitë mund të shqetësohet përfundimisht me rënien dhe vdekjen. Ata të dy janë të lidhur me ankthin ekstrem rreth vdekjes.

Agorafobi

E njëjta gjë mund të thuhet për kushte si agorafobia. 

Agorafobia është frika për të mos qenë në gjendje të shpëtoni nëse ndodh një sulm ankthi/paniku. Kjo shpesh rezulton që dikush të shmangë zona të veçanta publike, mënyra të transportit ose të mos largohet fare nga shtëpia.

Ankthi i ndarjes

Ankthi i ndarjes, që zakonisht vërehet te fëmijët, është frika kur ndodhesh larg prindit ose kujdestarit dhe që të dyja lidhen potencialisht me sigurinë dhe shmangien e vdekjes.

OCD

Në mënyrë të ngjashme, nëse keni çrregullim obsesiv-kompulsiv (OCD) ose jeni një kontrollues kompulsiv, ka një shans që nevoja juaj për të siguruar që soba të jetë e fikur ose dera e është e kyçur mund të lidhet me shmangien e dëmtimit ose vdekjes.

Hipokondria

Ankthi vdekjes është gjithashtu i lidhur me hipokondrinë – si çrregullimi i ankthit të sëmundjes  dhe çrregullimin e simptomave somatike. 

Ndonjëherë, njerëzit me ankth sëmundje keqkuptojnë funksionet tipike trupore si simptoma të kushteve të rënda.Të dyja këto çojnë në vizita të shpeshta te mjeku dhe kontrolle dhe sillen rreth frikës nga sëmundja dhe vdekja.

5. Trajtimi i ankthit të vdekjes

Mbështetja sociale është një faktor si në zhvillimin ashtu edhe në trajtimin e ankthit të vdekjes. Gjithashtu se një pikëpamje pozitive për jetën mund të luajë një rol edhe në ankth. 

Lloje të ndryshme të terapisë sugjerohen si pjesë e trajtimit. Kjo mund të përfshijë:

• Psikoterapi;
• Mjekim;
• Terapi ekspozimi;

Përmbledhje

Edhe pse vdekja është e pashmangshme, ankthi i vdekjes nuk është i pazakontë. Shumë që lundrojnë me çrregullime kompulsive, çrregullime paniku ose fobi të tjera mund të kenë gjithashtu ankth vdekjeje.

Ankthi i përgjithshëm dhe depresioni mund të lidhen gjithashtu me ankthin e vdekjes.

Ankthi mund të jetë i përhapur, por gjithashtu mund të trajtohet.

Nëse mendoni se ankthi dhe fobia juaj rreth vdekjes ndërhyjnë në ditën tuaj dhe zgjasin më shumë se 6 muaj, merrni parasysh të konsultoheni me një profesionist të shëndetit mendor për ta trajtuar.