Truri – A dëmtohet truri nga ankthi dhe stresi?

Truri ynë është plastik, që do të thotë se është i aftë të ndryshojë. Ky plasticitet i lejon trurit tonë një farë shkalle rigjenerimi pas një stresi kronik apo çrregullimi ankthi.

Kjo është arsyeja pse rekmoandohet trajtimi në kohë i këtyre shqetësimeve që po bëhen të shpeshta mes nesh.

Mësoni si ndikon ankthi dhe stresi tek truri ynë:

1. Le të njohim amigdalën dhe hipokampusin
2. A dëmtohet truri nga ankthi dhe stresi?
3. Si ta mbrojmë trurin nga ndikimi i stresit dhe ankthit?

1. Le të njohim amigdalën dhe hipokampusin

Të dimë atë që ndodh brenda nesh, në një situatë ankthi, atak paniku ose stresi është shumë e rëndësishme, pasi do na ndihmon ta menaxhojmë më mirë atë. Kjo fazë në terapi quhet psiko edukim, ku psikologu në këtë rast të informon në lidhje me shqetësimin, pse dhe si ndodh.

Pra çfarë ndodh në tru kur jemi në ankth apo stres?!

Ekzistojnë dy pjesë të trurit që mendohet se janë lojtarët kryesorë në prodhimin dhe përpunimin e ankthit:

Amigdala

Amigdala është një strukturë në formë bajame (nga emri i saj; almond në greqisht), e vendosur thellë në tru e specializuar për të përcaktuar dhe rregulluar emocionet.

Ajo gjithashtu ruan kujtimet dhe i lidh ato me emocione specifike (të tilla si të lumtura, të trishtuara, të gëzueshme). Këto quhen kujtime emocionale. Amigdala gjithashtu aktivizon përgjigjen lufto-ose-ik.

Kjo përgjigje mund të ndihmojë njerëzit në rrezik të menjëhershëm fizik të reagojnë shpejt për sigurinë e tyre. Sot, kjo përgjigje lufto-ose-ik, ka më shumë gjasa të shkaktohet nga emocione si stresi, frika, ankthi, agresioni dhe zemërimi.

Hipokampusi

Hipokampusi është pjesa e trurit që kodon ngjarjet kërcënuese në kujtime nga kujtesa afatshkurtër në atë afatgjatë. Kujtimet e forta emocionale që mund të keni kaluar, ruhen dhe mund të luajnë një rol në çrregullimet e ankthit që përfshijnë frikë shumë të dallueshme (fobi).

Gjatë reagimeve emocionale, këto dy rajone të trurit ndërveprojnë jo vëtëm më njëra tjetrën, por përfshijnë dhe pjesë të tjera.

Çfarë ndodh kur truri përcepton kërcënim?

Në momentin që ne përballemi me një kërcënim real (zjarr, tërmet etj) ose me një kërcënim të përceptuar nga mendja (si një mendim, kujtim, flash-back, një prezantim publik etj), amigdala “ndizet” si një sirenë ambulance. Kjo na bën që të vihemi në lëvizje për të mbrojtur veten nga ky kërcënim dhe pse fizikisht nuk na kërcënon asgjë.

Truri çliron një rritje të kimikateve, si kortizoli dhe norepinefrina. Këto kimikate na japin një nxitje natyrale duke rritur kohën e refleksit, perceptimit dhe shpejtësisë. 

Ato bëjnë që zemrat tona të pompojnë më shpejt në mënyrë që të qarkullojnë më shumë gjak dhe oksigjen nëpër trupat tanë, ne në thelb kalojmë në “modalitetin e mbijetesës”. Në këtë moment, tek shumë njerëz mund të përjetohet ataku i panikut.

2. A dëmtohet truri nga ankthi dhe stresi?

Kjo përgjigje e mbijetesës është e dobishme dhe e nevojshme që të mbrohemi kur hasim një kërcënim real. Por kur është me tepricë, mund të shkaktojë dëme afatgjata në trupat tanë. 

Disa studime dhe eksperimente të bëra me kafshë në laburator, kanë treguar se një stres dhe ankth i zgjatur në kohë, ka dëmtuar funksionimin e zonave të caktuara në tru si (hipokampusi dhe funksionimi i dëmtuar i korteksit). 

Lajmi i mirë është se disa nga dëmet e shkaktuara nga ankthi dhe stresi kronik “nuk janë plotësisht të pakthyeshëm”, sipas ekspertëve. 

Besohej prej kohësh se sapo një tru humb vëllimin, ai ishte zhdukur përgjithmonë, por tani e dimë se kjo nuk është plotësisht e vërtetë. Truri ynë është plastik, që do të thotë se ata janë të aftë të ndryshojnë. Ky plasticitet i lejon trurit tonë një farë shkalle ringritjeje dhe rigjenerimi.

Megjithatë, mënyra më e mirë për të mbrojtur trurin dhe trupin tuaj nga efektet e stresit dhe ankthit kronik është të gjeni një mënyrë për ta menaxhuar atë përpara se të fillojë të ndikojë në shëndetin tuaj. 

Për fat të mirë, ka shumë opsione trajtimi të ndryshme për menaxhimin e këtyre kushteve.

3. Si ta mbrojmë trurin nga ndikimi i stresit dhe ankthit?

Për të përballuar më mirë ankthin dhe stresin, merrni parasysh se si mund të minimizoni faktorët që e përkeqësojnë atë. 

Këtu janë disa këshilla që mund t’ju ndihmojnë të menaxhoni më mirë stresin dhe ankthin dhe shpresojmë të parandaloni disa nga efektet e dëmshme që mund të ketë në trurin tuaj:

Flini një gjumë të mirë

Ankthi dhe stresi mund të sjellin vështirësi të gjumit dhe mungesa e tij, mund ta përkeqësojë gjendjen. Mungesa e gjumit bën që pjesët e trurit që merren me funksione të rendit më të lartë të punojnë më pak. Të kesh zakone të shëndetshme të gjumit mund të ndihmojë. 

Kjo përfshin:

• shkuarjen në shtrat dhe zgjimin në të njëjtën kohë çdo ditë;
• shmangien e kafeinës pas mesditës;
• krijimin e një ambienti relaksues për gjumë, etj;

Organizohuni

Përdorimi i strategjive për të ndihmuar në menaxhimin e ngarkesës suaj të punës mund të zvogëlojë stresin. Për shembull, çdo ditë, krijoni një listë konkrete të detyrave që duhet të përmbushni.

Në këtë mënyrë, detyrat tuaja nuk do të duken dërrmuese. Bërja e një liste ju jep gjithashtu një pikë të qartë përfundimtare, në mënyrë që të dini se kur keni mbaruar. 

Ndryshoni qëndrimin tuaj ndaj stresit dhe ankthit

Një jetë pa stres jo vetëm që është e pamundur, por gjithashtu ka të ngjarë të jetë mjaft jointeresante, në fakt, një shkallë e caktuar stresi dhe ankthi është e dobishme për rritjen tonë.

Pra, në vend që të përpiqeni për të mos u stresuar, përpiquni të keni pritshmëri më realiste.

Merrni ndihmë nëse keni nevojë për të

Ndërhyrja e hershme mund t’ju ndihmojë të bëheni më elastikë dhe më të aftë për të menaxhuar stresin dhe ankthin, gjë që në fund mund të mbrojë shëndetin e trurit tuaj. 

Gjithashtu, trajtimi mund të zvogëlojë paaftësinë e shkaktuar nga komplikimet e lidhura me stresin më vonë.

Konkluzion

Pra ankthi dhe stresi ndikojnë në shëndetin tonë të përgjithshshëm dhe pse me trajtim mund të rikthehen pjesërisht ose plotësisht në gjendjen e tyre fillestare.

Shikoni këtë video për të kuptuar më shumë për ndikimet në tru nga ankthi dhe stresi dhe studimet e bëra.

Është e rëndësishme të njohim se si punon truri në një situatë ankthi ose stresi, që të kuptojmë pse kemi disa simptoma të caktuara, si p.sh. marrje fryme apo rritja e të rrahurave të zemrës, etj.

Nëse kuptojmë që i njëjti “sistem alarmi (amigdala)” që ndizet në trurin tonë kur jemi në rrezik real, ndizet dhe kur jemi nën stres kronik, mund ta bëjë më të lehtë për ty menaxhimin e ankthit dhe stresit.

Truri ka zona specifike që menaxhojnë ankthin dhe frikën tonë pa i lejuar ato të ndërhyjnë në funksionimin tonë të përditshëm.

Megjithatë për disa njerëz, ankthi mund të jetë dërrmues dhe mund të ndërhyjë në jetën e përditshme dhe kjo ndodh kur këto zona keqfuknsionojnë ose nuk funksionojnë.

Studimet aktuale tregojnë se amigdala është e përfshirë në gjenerimin e ankthit, me ose pa praninë e një kërcënimi real, pra edhe një mendim apo kujtim mund të alarmojë trurin për rrezik.

Merrni parasysh trajtimin me një profesionist për të menaxhuar ankthin dhe stresin kronik, nëse shikoni se vetë nuk ia dilin, për të parandaluar efektet afatgjata.