Çfarë është maskimi dhe a duhet të demaskoj?

Maskimi (nganjëherë i referuar si kamuflim) përfshin shtypjen ose fshehjen e sjelljeve dhe tipareve të dikujt që të shfaqen në një mënyrë tjetër. 

Lexoni më shumë për:

1. Më shumë për maskimin
2. Si mund të duket maskimi?
3. Arsyet e maskimit
4. Përfitimet e maskimit
5. Pasojat e maskimit
6. A duhet të demaskoj?

1. Më shumë për maskimin

Maskimi emocional i referohet në mënyrë specifike fshehjes se si dikush ndihet me të vërtetë dhe paraqitjes së një gjendjeje emocionale të ndryshme së jashtmi.

Njerëzit mund t’i fshehin emocionet e tyre duke ndryshuar shprehjet e fytyrës, gjuhën e trupit ose fjalët.

Kjo vjen si një mënyrë për t’u përshtatur me situatën në të cilën ndodhe sepse mund të mos duket e përshtatshme shfaqja se si ndihen vërtet.

Maskimi mund të jetë një zgjedhje e vetëdijshme për shumë njerëz. Por mund të bëhet një reagim automatik ose një zgjedhje e pavetëdijshme për të cilën personi nuk është në dijeni. 

Ndonjëherë, njerëzit mund të maskojnë më shumë sepse marrin reagime negative kur tregojnë veten e tyre autentike.

Shtypja ose falsifikimi i vazhdueshëm i emocioneve mund të çojë në:

• Rraskapitje emocionale;
• Tension trupor;
• Një ndjenjë të thellë shkëputjeje nga vetja autentike;
• Sfida të shëndetit mendor, si rritja e stresit, ankthi dhe depresioni.

2. Si mund të duket maskimi?

Maskimi emocional mund të marrë disa forma.

Shtypja e emocioneve negative

Një manifestim i zakonshëm është shtypja e emocioneve negative, si trishtimi, zemërimi ose zhgënjimi. 

Për shembull:

Dikush që po kalon një ditë të keqe mund të frenohet të shfaqë trishtimin e tij. Individët mund t’i fshehin këto ndjenja për të shmangur ngarkimin e të tjerëve ose për të ruajtur një imazh të caktuar.

Falsifikimi i emocioneve pozitive

Një formë tjetër maskimi është falsifikimi i emocioneve pozitive, si buzëqeshja ose shfaqja e gëzuar, edhe kur ndihet ndryshe. 

Kjo mund të jetë veçanërisht e përhapur në kontaktet me klientët  ose situatat sociale ku pritet pozitiviteti.

Qëndrimi neutral

Maskimi mund të përfshijë gjithashtu mbajtjen e një shprehjeje neutrale, duke fshehur plotësisht çdo përgjigje emocionale. 

Për shembull, dikush mund të mbajë një fytyrë të drejtë gjatë një takimi sfidues ose një bisede të vështirë me një të dashur.

Maskimi i sjelljeve

Sjelljet gjithashtu mund të maskohen. Për shembull, nëse dikush është mësuar të lëvizë shumë, ai mund të maskohet duke bërë një përpjekje të vetëdijshme për të qëndruar ulur.

Zakonisht, këto sjellje konsiderohen maskuese nëse nuk i vjen natyrshëm një personi. 

Pra nëse dikush duhet të pretendojë ose të shtypë ndjenjat dhe sjelljet e tij, kjo mund të jetë një formë maskimi.

3. Arsyet e maskimit

Ka arsye të ndryshme pse individët mund të përfshihen në maskim. Këtu janë disa nga faktorët kryesorë që kontribuojnë në këtë sjellje:

Pritjet dhe normat e shoqërisë

Pritjet dhe normat shoqërore luajnë një rol të rëndësishëm në formësimin e shprehjeve dhe sjelljeve emocionale të individëve. 

Në shumë kultura, ka rregulla të pashkruara për të cilat emocionet janë të papranueshme për t’u shfaqur në mjedise publike.

Për shembull:

Nëse dikush përplaset me ju në rrugë, ju mund të ndiheni të zemëruar me të, por mund të jetë më e pranueshme nga shoqëria që ju thjesht të buzëqeshni dhe të vazhdoni të ecni.

Stereotipet gjinore

Stereotipet gjinore mund të kontribuojnë gjithashtu në maskimin emocional. 

Shoqëria shpesh pret që burrat të jenë stoikë, të fortë dhe të rezervuar emocionalisht. Kurse gratë pritet të jenë edukuese, empatike dhe emocionalisht ekspresive.

Këto stereotipe mund t’i bëjnë individët të maskojnë emocione që nuk përputhen me rolet e tyre të perceptuara gjinore. Për shembull burrat që fshehin cenueshmërinë e tyre ose gratë shtypin zemërimin e tyre.

Për më tepër, njerëzit që janë rritur në një familje ose që jetojnë me një partner romantik që përgjigjet keq kur shfaqen emocione të vërteta, kanë gjasa të maskojnë veten dhe ndjenjat e tyre autentike.

Kërkesat e vendit të punës

Në shumë mjedise profesionale, maskimi emocional nuk është vetëm i zakonshëm, por shpesh pritet si pjesë e punës.

Disa profesione, të tilla si rolet e shërbimit ndaj klientit, kërkojnë që punonjësit të mbajnë një sjellje miqësore dhe pozitive, pavarësisht ndjenjave të tyre të vërteta ose sfidat me të cilat përballen.

Për shembull:

Një punonjës i qendrës së thirrjeve mund t’i duhet të maskojë zhgënjimin ose bezdinë e tij kur kanë të bëjnë me një klient të vështirë, duke mbajtur një ton të qetë dhe profesional gjatë gjithë ndërveprimit. 

Kjo punë emocionale mund të jetë rraskapitëse dhe mund të çojë në djegie me kalimin e kohës.

Në mënyrë të ngjashme, në mjediset e punës me presion të lartë, si financat, ligji ose kujdesi shëndetësor, individët mund të ndihen të detyruar të maskojnë stresin, ankthin ose pasigurinë e tyre. Kjo për t’u dukur kompetentë, të besueshëm dhe në kontroll.

Shfaqja e cenueshmërisë ose pranimi i vështirësive në këto kontekste mund të perceptohet si një dobësi, që mund të rrezikojë reputacionin ose perspektivat e karrierës së dikujt.

Si rezultat, punonjësit mund të bëjnë përpjekje të mëdha për të fshehur emocionet e tyre të vërteta, duke vendosur një fasadë.

Kushtet e shëndetit mendor

Kushtet e shëndetit mendor, të tilla si ankthi dhe çrregullimet e humorit (p.sh., depresioni), mund të ndikojnë ndjeshëm në tendencën e një individi për t’u përfshirë në maskimin emocional.

Njerëzit që jetojnë me këto kushte mund të ndjehen të detyruar të fshehin simptomat e tyre dhe të paraqesin një fasadë normaliteti për të shmangur stigmën, gjykimin ose refuzimin nga të tjerët.

Frika për t’u perceptuar si “të ndryshëm”, “i dobët” ose “i paqëndrueshëm” mund të jetë një motivues i fuqishëm për maskim. Kjo pasi individët mund të shqetësohen se zbulimi i betejave të tyre mund të çojë në pasoja negative në jetën e tyre personale dhe profesionale.

Për shembull, dikush me ankth social mund të maskojë shqetësimin dhe frikën e tij në situata sociale duke u shtirur se është i sigurt edhe pse po përjeton shqetësime të brendshme intensive.

Në mënyrë të ngjashme, individët me depresion mund të maskojnë humorin e tyre të ulët, mungesën e energjisë dhe ndjenjat e mungesës së shpresës, në një përpjekje për të shmangur shqetësimin e të tjerëve ose për t’u parë si barrë.

Neurodivergjenca

Individët neurodivergjentë si njerëzit autikë ose ata me ADHD mund të maskojnë si një mënyrë për të fshehur tiparet e tyre dhe për t’u dukur më neurotipikë.

Në një shoqëri që është kryesisht e orientuar drejt normave dhe pritshmërive neurotipike, individët neurodivergjentë mund të ndihen nën presion për të maskuar tiparet dhe sjelljet e tyre për t’u përshtatur.

Për shembull, një person autik mund t’i kushtojë kohë dhe energji të konsiderueshme studimit dhe praktikimit të shprehjeve të fytyrës dhe gjuhës së trupit.

Ata mund ta detyrojnë veten të bëjnë kontakt me sy, edhe nëse ai ndihet i pakëndshëm ose i panatyrshëm. Ose mund t’i rezistojnë dëshirës për t’u përfshirë në sjellje të përsëritura që i ndihmojnë ata të rregullojnë emocionet e tyre.

4. Përfitimet e maskimit

Ndërsa maskimi emocional mund të shërbejë si një mekanizëm përballues. Është thelbësore të pranohet se ai gjithashtu ka përfitime në situata të caktuara.

• Maskimi mund t’i ndihmojë individët të lundrojnë më mirë në ndërveprimet sociale, veçanërisht në mjedise profesionale ose formale.
• Mund të mbrojë privatësinë e dikujt dhe të parandalojë vëmendjen e padëshiruar ose pyetjet ndërhyrëse në lidhje me çështjet personale.
• Mund të jetë një formë e rregullimit emocional, duke i lejuar individët të menaxhojnë ndjenjat e tyre dhe të ruajnë qetësinë në situata sfiduese.

Ndonjëherë maskimi i emocioneve tuaja të vërteta është një qasje më e mirë sesa të përgjigjeni në një mënyrë që mund të jetë e dëmshme për ju ose dikë tjetër.

5. Pasojat e maskimit

Pavarësisht përfitimeve të tij të mundshme, maskimi emocional mund të ketë pasoja të rëndësishme, veçanërisht për individët që janë neurodivergjentë ose që luftojnë me probleme të shëndetit mendor.

Përpjekja e vazhdueshme për të shtypur ose falsifikuar emocionet mund të çojë në një sërë rezultatesh negative, duke ndikuar në mirëqenien personale, marrëdhëniet dhe cilësinë e përgjithshme të jetës.

Shkëputja nga vetja autentike dhe çështjet e identitetit

Maskimi mund të krijojë një ndjenjë shkëputjeje nga vetja autentike e dikujt, duke çuar në ndjenjat e vetmisë, izolimit dhe çështjeve të identitetit.

Për individët neurodivergjentë dhe me shqetësime të shëndetit mendor, presioni për t’u përshtatur me normat dhe pritshmëritë shoqërore mund të rezultojë në një shtypje të vazhdueshme të identitetit të tyre të vërtetë. 

Ata mund të ndihen sikur po bëjnë një jetë të dyfishtë, duke kaluar midis vetes së tyre autentike dhe personazhit që i paraqesin botës.

Kjo shtypje e identitetit mund të çojë në vetë-dyshim, vetëvlerësim të ulët dhe mungesë të vetë-pranimit. 

Lodhje emocionale dhe djegie

Për individët neurodivergjentë, maskimi mund të jetë një proces tepër rraskapitës. 

Rregullimi i vazhdueshëm i sjelljes për t’u përshtatur me pritjet neurotipike mund të çojë në djegie dhe lodhje.

Një studim zbuloi se të rriturit autikë që u përfshinë në nivele të larta maskimi raportuan se ndiheshin të rraskapitur, të izoluar dhe përjetuan shëndet të dobët mendor dhe fizik si rezultat.

Po kështu, dikush që lufton me një gjendje të shëndetit mendor mund të zbulojë se procesi i maskimit të vazhdueshëm i zbraz ata edhe më shumë.

Zhvillimi i penguar i marrëdhënieve të vërteta

Maskimi emocional mund të ndikojë ndjeshëm në zhvillimin e marrëdhënieve të vërteta, pasi të tjerët mund të mos kenë mundësinë të njohin personin e vërtetë pas maskës.

Për individët neurodivergjentë dhe ata me sfida të shëndetit mendor, frika nga refuzimi ose stigma mund t’i shtyjë ata të kenë përparësi për të kënaqur të tjerët.

Kjo sjellje mund të rezultojë në lidhje sipërfaqësore. Individi mund të pajtohet me të tjerët edhe kur ata nuk pajtohen. Gjithashtu shmangin shprehjen e mendimeve të tyre dhe t’i japin përparësi nevojave të të tjerëve mbi të tyret.

Ata mund të luftojnë për të krijuar marrëdhënie të thella, kuptimplote të bazuara në mirëkuptimin dhe pranimin e ndërsjellë. 

Presioni për të mbajtur një person neurotipik mund të jetë dërrmues, duke çuar në një gjendje stresi kronik dhe varfërim emocional.

Ndikimet negative në shëndetin mendor dhe fizik

Shtypja e zgjatur e emocioneve që lidhen me maskimin mund të ketë efekte të dëmshme si në shëndetin mendor ashtu edhe në atë fizik.

Mbushja e emocioneve mund të kontribuojë në rritjen e stresit, ankthit dhe depresionit, pasi individët nuk janë në gjendje të përpunojnë dhe shprehin ndjenjat e tyre në një mënyrë të shëndetshme.

Për ata që tashmë po luftojnë me probleme të shëndetit mendor, maskimi mund të përkeqësojë simptomat dhe të pengojë trajtimin. 

6. A duhet të demaskoj?

Demaskimi përfshin t’i lejosh vetes të shprehë emocione të vërteta dhe të jesh i vërtetë ndaj ndjenjave. 

Duke përqafuar cenueshmërinë dhe komunikimin e hapur, individët mund të nxisin lidhje më të thella me të tjerët dhe të krijojnë një mjedis më mbështetës.

Demaskimi gjithashtu luan një rol në sfidimin e stigmës që rrethon shëndetin mendor, pasi inkurajon njerëzit të ndajnë përvojat e tyre dhe të kërkojnë ndihmë kur është e nevojshme.

Hedhja e maskës nuk është aq e thjeshtë. Mos harroni, maskimi është një sjellje që është mësuar dhe përforcuar për shumë vite për disa njerëz. Demaskimi është një proces gradual dhe mund të marrë kohë dhe durim.

Siç u tha më parë, mund të mos jetë e përshtatshme të demaskoni në çdo situatë nëse është më e sigurt për të maskuar ose nëse mund të rrezikojë punësimin tuaj. 

Megjithatë, nëse jeni neurodivergjent ose e gjeni veten duke fshehur emocionet tuaja të vërteta rreth miqve dhe familjes, mund të ia vlen të hiqni ngadalë maskën në mënyrë që të mund të jetoni jetën tuaj më autentike.

Udhëzues…

Këtu është një udhëzues hap pas hapi për të ndihmuar në fillimin e udhëtimit tuaj të demaskimit:

• Reflektoni për sjelljet tuaja maskuese: 
  • Identifikoni cilat janë ato: shtypja e emocioneve të trishta apo detyrimi i kontaktit me sy.
• Identifikoni hapësirat dhe njerëzit e sigurt:
  •  Filloni duke gjetur mjedise dhe marrëdhënie mbështetëse ku ndiheni rehat duke qenë vetvetja juaj autentike. 
• Vendosni qëllime të vogla: 
  • Si për shembull t’i tregoni një miku të besuar për një ditë të keqe që po kaloni ose të përdorni shprehjen tuaj natyrale të fytyrës.
• Reflektoni për atë që ndodhi: 
  • Pas situatës, mendoni se si shkoi. A u përgjigj mirë tjetri? E morën vesh edhe demaskimin tuaj?
• Rritni gradualisht demaskimin: 
  • Ndërsa bëheni më të rehatshëm, rritni gradualisht sjelljet tuaja demaskuese në mjedise të ndryshme dhe me më shumë njerëz. 
• Praktikoni dhembshurinë për veten: 
  • Demaskimi mund të jetë emocionalisht sfidues.Festoni përparimin tuaj dhe pranoni se pengesat janë një pjesë normale e udhëtimit.
• Kërkoni mbështetje: 
  • Mos hezitoni të kërkoni mbështetje nga miqtë, familja, terapistët ose grupet mbështetëse ndërsa lundroni në procesin e demaskimit. 

Është e rëndësishme të mbani mend se demaskimi është një udhëtim personal dhe mund të duket ndryshe për të gjithë. 

Disa individë mund të zgjedhin të demaskojnë në mjedise të caktuara ose me njerëz të caktuar, ndërsa të tjerë mund të ndihen rehat duke demaskuar më gjerësisht. 

Çelësi është të gjesh një ekuilibër që ndihet i sigurt dhe autentik për individin.

Konkluzion

Në kontekstin e shëndetit mendor, maskimi i referohet një mekanizmi përballues. Individët mund ta përdorin për të fshehur mendimet, ndjenjat ose vështirësitë e tyre të vërteta që lidhen me shëndetin e tyre mendor. 

Ai përfshin paraqitjen e vetes në një mënyrë që përputhet me pritjet ose normat shoqërore, edhe nëse bie në kundërshtim me atë që po përjeton vërtet nga brenda.

Njerëzit mund të angazhohen në maskimin e shëndetit të tyre mendor për arsye të ndryshme, duke përfshirë;

• frikën nga stigma;
• gjykimin;
• refuzimin;
• ose dëshira për të ruajtur një ndjenjë normaliteti. 

Maskimi mund të ndodhë në forma të ndryshme dhe mund të përfshijë shtypjen e emocioneve. Është e rëndësishme të pranohet se maskimi nuk është një strategji e shëndetshme apo e qëndrueshme. 

Komunikimi i hapur, kërkimi i ndihmës profesionale dhe kultivimi i një rrjeti mbështetës të të kuptuarit të individëve mund të jenë më të dobishëm në promovimin e mirëqenies mendore.

Nëse e gjeni veten duke përdorur maskimin mund të përdorni ndihmën profesionale. Mësoni më shumë si mund të lini takim këtu.