Çrregullimi Obsesiv Kompulsiv (OCD) – Çfarë nuk dimë

Çrregullimi Obsesiv Kompulsiv (OCD) shkakton një distres që vështirëson shkallën e funksionimit të përgjIthshëm të individit.

Dëgjohet shpesh se të gjithë njerëzit, janë të fiksuar të bëjnë disa sjellje të caktuara në mënyrë të përsëritur dhe lehtësisht mendojnë se kanë OCD.

Por, OCD nuk është një pjesë e personalitetit ose një tipar karakteri – është një gjendje e vërtetë e shëndetit mendor. 

Në këtë artikull do të trajtohen:

1. Çfarë është OCD?
2. Kriteret për diagnostikim me OCD
3. Si kategorizohen personat OCD sipas zakoneve?
4. Faktorët e riskut për OCD

1. Çfarë është OCD?

OCD apo çrregullimi obsesiv kompulsiv është një çrregullim mendor dhe kronik në të cilin një person ka:

• Mendime (obsesione) të pakontrollueshme, përsëritëse.
• Sjellje (kompulsione) që ai ose ajo ndjen nxitjen për t’i përsëritur pa pushim.

OCD nuk ka lidhje me zakonet si kafshimi i thonjve ose mendimi i mendimeve negative. Një mendim obsesiv mund të jetë që disa numra ose ngjyra janë “të mira” ose “të këqija”. 

Hulumtimet tregojnë se truri i personave me OCD, për nga ana funksionalendryshon nga truri i njerëzve pa OCD dhe si i tillë ndikon fuqimisht në mendimet dhe veprimet e tyre.

Një zakon që një person me çrregullimi obsesiv kompulsiv ndjen të detyrueshme për ta bërë, mund të jetë të: lajë duart shtatë herë pasi prek diçka që mund të jetë ose jo e pistë. 

Edhe pse ndoshta nuk do të mendojë ose bëjë këto gjëra, ndihen të pafuqishëm për të ndaluar.

Ja se ç’ndodh me personat e diagnostikuar me OCD, e gjeni te ilustruar me foto:

2. Kriteret për diagnostikim me OCD

Fillimisht mjeku juaj mund t’ju bëjë teste gjaku për t’u siguruar që diçka tjetër nuk po shkakton simptomat tuaja. Ata gjithashtu mund t’ju referojnë tek një psikolog, ku të flasin me ju për ndjenjat, mendimet dhe zakonet tuaja.

Për t’u diagnostikuar me OCD, duhen plotësuar disa kritere siç parashikohen në DSM-5:

• Prania e mendimeve/sjelljeve të fiksuara, ose të dyjave bashkë.
• Përsëritja e veprimeve të fiksuara merr minimumi një orë kohë në ditë; 
• Nuk e ndalojnë dot përsëritjen e sjelljeve;
• Nuk marrin kënaqësi gjatë apo pas kryerjes se akteve të përsëritura; 
• Përjetojnë ankth derisa detyra të përfundohet;

Kujdes, këto shenja nuk shërbejnë që ju të vetë diagnostikoheni, por të kuptoni nëse duhet të kërkoni ndihmë profesionale që të merrni vlerësimin/udhëzimet e nevojshme për rastin tuaj individual.

3. Si kategorizohen personat OCD sipas zakoneve?

Shumica e njerëzve me çrregullimi obsesiv kompulsiv hyjnë në një nga kategoritë e mëposhtme:

Larësit

Kanë frikë nga ndotja. Ata zakonisht bëjnë larje të vazhdueshme të trupit, duarve ose ambienteve ku qëndrojnë, për faktin se kanë një ndjesi të fiksuar se janë të ndotur. 

Nuk përdorin tualetet publike dhe është një problem i vërtet shtrëngimi i duarve 

Kontrolluesit 

Në mënyrë të përsëritur kontrollojnë gjërat (furra e fikur, dera e mbyllur, sistemet e alarmit, ose çelsat e dritës, apo duke menduar se kanë një gjendje mjekësore si  skizofrenia, shtatzënia  etj.) 

Dyshuesit dhe mëkatarët 

Kanë frikë se nëse gjithçka nuk është e përsosur ose nuk bëhet ashtu siç duhet, do të ndodhë diçka e tmerrshme, ose ata do të ndëshkohen.

Rregulluesit 

Janë të fiksuar pas rregullit dhe simetrisë. Ata mund të kenë bestytni në lidhje me disa numra, ngjyra ose rregullime.

Grumbulluesit 

Kanë mendimin se do të ndodhë diçka e keqe nëse hedhin diçka. Për këtë arsye ata grumbullojnë vazhdimisht gjëra që nuk u duhen ose nuk i përdorin.

Ata gjithashtu mund të vuajnë nga çrregullime të tjera, të tilla si depresioni, PTSD, kleptomania, ADHD, etj,.

4. Faktorët e riskut për OCD

Mjekët nuk janë të sigurt pse disa njerëz kanë çrregullimi obsesiv kompulsivdhe disa të tjerë jo. Ajo që dihet është se stresi mund t’i përkeqësojë simptomat.

Është më pak e zakonshme tek gratë sesa tek burrat. Simptomat shpesh shfaqen në adoleshencë ose në moshë të rritur.

Faktorët e rrezikut të OCD përfshijnë:

• Një histori familjare me OCD
• Dallimet fizike/fuksionale në pjesë të caktuara të trurit tuaj
• Depresioni, ankthi, apo tik
• Një përvojë traumatike
• Një histori e abuzimit fizik ose seksual në  fëmijëri
• Ndonjëherë, një fëmijë mund të ketë OCD pas një infeksioni streptokoksik;

Konkluzion

Njerëzit që vuajnë nga çrregullimi obsesiv kompulsiv, janë të vetëdijshëm që mendimet apo zakonet e tyre nuk kanë kuptim.
Ata nuk i bëjnë sepse i pëlqejnë ato, por sepse nuk mund t’i braktisin ato. Dhe nëse ndalen, ndihen aq keq sa fillojnë përsëri. Kjo mënyrë e të jetuarit, ndërhyn në cilësinë e jetës në punë, jetën tonë shoqërore ose në një pjesë tjetër të jetës.

Për sa i përket trajtimit të OCD, nuk ka kurë specifike, ajo mund te personalizohet sipas rastit tuaj nga profesionisti që ju ndjek. Nëse ju shqetësojnë këto simptoma ose njihni dikë që vuan, refeojeni tek një profesionist i shëndetit mendor.