Si të ndaloni mendimet negative që shkaktojnë ankth

Mendimet negative mund të vijnë lehtësisht në mëndje dhe të çojnë në ankth ose shqetësime të tjera psiko-emocionale.

Ja se si t’i dalloni, t’i ndaloni dhe t’i ndryshoni në mendime më pozitive.

1. Pse të vijnë në mendje mendimet negative?
2. Cilat janë stilet e të menduarit negativ?
3. Si të sfidoni të mendimet negative?

1. Pse të vijnë në mendje mendimet negative?

Ne kemi dhjetëra mijëra mendime në ditë dhe sipas studimeve të National Science Foundation, 80% e tyre janë negative!

Pra, nëse keni mendime negative, ju jeni krejtësisht normal. 

Të gjithë përjetojnë mendime negative për veten, njerëzit e tjerë, të ardhmen ose botën në përgjithësi. 

Ato janë shpesh të zakonshme dhe automatike, dhe ne nuk jemi të vetëdijshëm se ato po ndodhin, gjë që mund t’i bëjë të vështirë për t’i dalluar.

Mënyra se si ndihemi ndikon gjithashtu në mënyrën se si mendojmë. Kur jemi të rënduar, priremi të mendojmë më negativisht. Dhe kur jemi të shqetësuar, priremi të shqetësohemi për më të keqen që po ndodh.

Mendimet negative spirale mund të jenë rezultat i të menduarit të tepërt. Kjo është arsyeja pse të qëndruarit zgjuar gjatë natës duke i përzier gjërat në mendjen tonë është një ndjenjë e njohur për shumë njerëz.

Në atë kohë, mendimet negative mund të duken plotësisht racionale dhe logjike. Pra, ne besojmë se ato janë të vërteta. Megjithatë, vetëm për shkak se kemi një mendim nuk do të thotë se është e vërtetë. 

Kjo është arsyeja pse është kaq e rëndësishme të vihen në dyshim mendimet negative, për të parë nëse ato bazohen në fakte dhe realitet apo jo.

Mendimet negative mund të përshkallëzohen lehtësisht. Ato ushqejnë ndjenja negative, të cilat përforcojnë besimin tonë se mendimi negativ është i vërtetë dhe çon në mendime më negative. 

Ky cikël mund të çojë në ankth dhe madje edhe atak paniku.

2. Cilat janë stilet e të menduarit negativ?

Për të dalë nga të menduarit negativ, hapi i parë është të njihni mendimet tuaja negative. 

Meqenëse ato janë shpesh automatike, kjo mund të jetë e ndërlikuar për t’i njohur vetë. Shpesh një profesionist si psikologu ndihmon në këtë proces. 

Kujdes nga stilet e mëposhtme të padobishme të të menduarit:

Katastrofikim

Cila është më e keqja që mund të ndodhë? E gjeni veten duke u hedhur drejt skenarit më të keq? 

Kur bëjmë katastrofizim, ne parashikojmë rezultatin më negativ të situatës. Këto mendime negative shpesh janë “po sikur të ndodhte”. 

Për shembull: “Ajo është vonë, nuk është kthyer ende nga puna, po sikur të ketë pasuar një aksident”?

Zmadhimi/minimizim

A përqendroheni gjithmonë tek negativet dhe i minimizoni ato pozitive? 

Për shembull, a bëni një prezantim në punë dhe merrni reagime të shkëlqyera, por përqendrohuni vetëm në atë gabim të vogël që keni bërë, që askush tjetër nuk e vuri re?

Të menduarit bardh e zi

A mendoni ndonjëherë “Unë jam një dështim i plotë” 

Të menduarit bardh e zi, i njohur gjithashtu si të menduarit gjithçka ose asgjë, rezulton në thjeshtimin e tepërt të gjërave në këtë mënyrë, në vend që t’i shohësh gjërat në nuancat e grisë.

Duhet

A keni pritshmëri të paarsyeshme për veten apo të tjerët? Për shembull, a mendoni ndonjëherë “Unë duhet të jem i përsosur” ose “Duhet të jem i pëlqyeri nga të gjithë”? 

Ky stil i të menduarit mund të çojë në shumë stres, ankth dhe zhgënjim.

Arsyetimi emocional

A bazohet mendimi juaj në mënyrën se si ndiheni dhe jo në faktet objektive të një situate? Për shembull, a mendoni “Ndihem në ankth, ndaj duhet të jem në rrezik?”

3. Si të sfidoni të mendimet negative?

Për t’ju ndihmuar të dalloni mendimet negative mund të jetë e dobishme të mbani një ditar mendimesh. 

Gjatë ditës, përpiquni të kapni çdo mendim negativ dhe shkruajini ato. Mund të shkruani llojin e mendimit negativ që ishte, çfarë mendoni se e shkaktoi atë, çfarë po ndjenit.

Pasi të njihni mendimet negative, mund t’i menaxhoni ato më mirë. Ju mund t’i sfidoni ato dhe t’i zëvendësoni me ato me mendime realiste/pozitive.

Disa shembuj që tregojnë ndryshimin e mendimeve janë:

• “Ai është një orë vonë nga kthimi i punës – po sikur të ketë pasur një aksident të rëndë me makinë?” (duke bërë katastrofë) e ndryshojmë me “Ai ndoshta ka ngecur në trafik”.
• “Jam shumë nervoz për të folur para njerëzve – jam i sigurt se ata po mendojnë se sa i tmerrshëm isha herën e fundit” (zmadhimi/minimizimi) në “Unë ndoshta jam më i mirë në të folur sesa mendoj. Herën e fundit që dhashë një prezantim pata reagime të mira.”
• “Unë jam një dështim i plotë” (të menduarit bardh e zi) në “Unë kam pika të forta dhe të dobëta, si çdokush – dhe shumë aftësi”.
• “Duhet të jem i pëlqyer nga të gjithë” (duhet) te “Do të ishte mirë të pëlqehesha nga të tjerët”.
• “Ndihem fajtor, prandaj duhet të jem një person i tmerrshëm” (arsyetimi emocional) tek “Të gjithë bëjnë gabime, kjo nuk më bën mua njeri të keq.”

Konkluzion

A përjetoni mendime negative si: “Unë jam i pavlerë”, “Askush nuk më pëlqen”, “Gjërat nuk do të përmirësohen kurrë”, “Unë nuk mund ta përballoj këtë”, ose “Unë do të përfundoj vetëm”? 

Mendimet negative shpesh dalin në kokën tonë automatikisht. Ne të gjithë kemi mendime negative dhe ato nuk janë domosdoshmërisht një problem në vetvete. Por ato bëhen problem kur ne i besojmë. 

Pastaj ato mund të përshkallëzohen dhe të çojnë në ankth.

Lajmi i mirë është se ju mund të mësoni se si të ndaloni mendimet negative në gjurmët e tyre – dhe t’i zëvendësoni ato me ato më të dobishme dhe pozitive.

Terapia konjitive e sjelljes (CBT) është një lloj terapie që mund t’ju ndihmojë të identifikoni stilet e të menduarit të padobishëm dhe të zëvendësoni mendimet negative me ato më të dobishme.

Zbuloni se si mund të filloni me terapinë online.

Michel de Montaigne tha: “Jeta ime ka qenë e mbushur me fatkeqësi të tmerrshme, shumica e të cilave nuk kanë ndodhur kurrë”.