Krahasimi me të tjerët dhe si ta ndalojmë

Krahasimi social përfshin njerëzit që njohin veten duke vlerësuar qëndrimet, aftësitë dhe tiparet e tyre në krahasim me të tjerët. 

1. Si fillim për krahasimin
2. Teoria e krahasimit social
3. Mësoni të krahasoni veten
4. Një biletë me një drejtim për në mjerim
5. Këshilla për krahasimin me të tjerë

1. Si fillim për krahasimin

Njerëzit e tjerë janë pasqyrat në të cilat ne mund të shohim veten. 

Dikush thuhet se është i mirë ose i shkëlqyer apo i tmerrshëm në diçka përmes krahasimit social.

Unë mund të di nëse jam i mirë në kërcimin së larti, nëse mund të kërcej më lart se shumica e njerëzve të tjerë. Nëse nuk bie kurrë në kontakt me kërcyesit e tjerë, nuk mund ta di nëse kërcimi im është i mirë, i keq apo mesatar.

Nëse shpesh e krahasoni veten me të tjerët, nuk jeni vetëm. Më shumë se 2000 vjet më parë filozofët grekë Platoni dhe Aristoteli po shkruanin tashmë për mënyrën se si njerëzit e krahasojnë veten me njerëzit e tjerë.

Të kërkojmë nga të tjerët për të kuptuar “vlerën” tonë ka vazhduar për një kohë të gjatë.

2. Teoria e krahasimit social

Shkencëtari social Leon Festinger zhvilloi ‘teorinë e krahasimit social‘, e cila në thelb thotë se:    

Ekziston një nxitje e natyrshme brenda shumicës së njerëzve për të vlerësuar atributet e tyre si p.sh. dukja, pasuria, aftësitë etj përmes krahasimit me të tjerët. 

Lart apo poshtë?

Festinger hipotezoi se njerëzit e krahasojnë veten ose nga lart me njerëz me status më të madh. Ose nga poshtë me njerëz më pak të pasur, më pak të aftë, më pak të bukur, më pak të talentuar e kështu me radhë, sesa vetë.

Ne priremi të besojmë se jemi më shumë si njerëzit që konsiderojmë se janë mbi ne, dhe më pak si njerëzit që konsiderojmë se janë poshtë nesh. 

Sigurisht, nuk është një pikëpamje objektive. 

Por pikëpamja jonë se sa në mënyrë të favorshme (ose jo të favorshme) krahasohemi me të tjerët është shpesh një faktor kontribues në nivelin tonë të vetëvlerësimit.

3. Mësoni të krahasoni veten

Krahasimi social ka edhe një rol zhvillimor për ne. 

Në një moshë të caktuar nuk e dija nëse isha mirë apo keq në vizatim, vrap apo muzikë.

I shijova këto aktivitete për shpërblimin e tyre të brendshëm, përpara se lavdërimi ose inkurajimi të më mësonte se mund të isha më mirë ose më keq në lidhje me fëmijët e tjerë.

Shpërblimi i brendshëm, të bësh diçka vetëm sepse të pëlqen ta bësh atë në vend që të jesh më i miri, është një komponent i rëndësishëm i mirëqenies.

Nëse një fëmijë fillon ta shohë një aktivitet thjesht si një mjet për të vlerësuar vlerën e tij në krahasim me të tjerët, ose një metodë për të nxjerrë lëvdata, atëherë diçka e vlefshme po humbet.  

Kështu, fëmija mund të mësojë se vlera e tyre përcaktohet thjesht në raport me njerëzit e tjerë. 

Pak nga pak, fëmijët dëgjojnë fëmijët e tjerë të përshkruar si të mirë në këtë apo atë. 

Ata vetë lavdërohen për ‘bërjen e mirë’ ose ‘të qenët mirë’, ose shohin fëmijë të tjerë duke u lavdëruar dhe pyesin veten se si krahasohen. Ata fillojnë të shohin se janë vendosur në një hierarki sjelljesh dhe vlerash të miratuara.

Është e pamundur të mos zhvillosh një ndjenjë të vetë-krahasimit, për shembull, në moshën tre vjeçare vetëm duke u ekspozuar ndaj njerëzve të tjerë.

Dhe pastaj rritemi më tej…

Vitet e adoleshencës, në veçanti, janë shpesh një kohë krahasimi pothuajse e dëshpëruar të vetvetes me adoleshentët e tjerë. Në këtë kohë, ne mund të fillojmë të nxjerrim ndjenjën tonë për veten pothuajse thjesht përmes krahasimit me të tjerët.

Dëshira për të qenë më të mirët mund të jetë një forcë e madhe shtytëse. 

Por duke supozuar se jemi superiorë në të gjitha mënyrat mund të çojë në një lloj narcizmi të brishtë. Poshtu si supozimi se jemi më keq se të tjerët mund të na çojë në një vetëbesim të ulët të pashpresë.

Tendenca për të krahasuar veten mund të vihet në hiperdrive përmes përdorimit të mediave sociale, të cilat na ofrojnë miliona njerëz me të cilët ne mund të krahasohemi. 

Përdorimi i mediave sociale tregon një korrelacion shqetësues me ankthin, depresionin dhe idetë për vetëvrasje. Lëvizja nëpër imazhet dhe profilet e mijëra të tjerëve ‘superiorë’ natë pas nate, jo çuditërisht, mund të dëmtojë vetëvlerësimin. 

Të gjithë mund të duket se kanë një jetë më të mirë se ju në atë vend të përsosmërisë së përhershme performuese që e quajmë media sociale.

Pra, aftësia për të krahasuar veten me të tjerët është një mjet për të menaxhuar integrimin tuaj në shoqëri dhe zhvillimin tuaj personal. 

Mund të jetë e dobishme të krahasoni veten ndonjëherë me të tjerët. Megjithatë, kur krahasimi social bëhet një mënyrë dominuese e funksionimit, ju keni më shumë gjasa të dëmtoni veten me të.

4. Një biletë me një drejtim për në mjerim

Disa njerëz e krahasojnë veten relativisht pak me të tjerët dhe disa njerëz e krahasojnë veten pothuajse vazhdimisht. 

Por krahasimi i vazhdueshëm është me të vërtetë një biletë e njëanshme drejt mjerimit. Pse? 

Sepse nëse kërkoni diçka, do ta gjeni. Nëse kërkoni mjaftueshëm, ka gjithmonë dikë më të madh, më të fortë, më të pasur, më të bukur, më të zgjuar ose më të lumtur (të paktën nga jashtë).

5. Këshilla për krahasimin me të tjerë

Pra, çfarë duhet të bëni? Ka shumë praktika që mund të balancojnë tendencat tona krahasuese.

Këshilla e parë: Rritni ndërgjegjësimin

Si psikolog i inkurajojmë klientët që të bëhen më të vetëdijshëm për tendencat e tyre të krahasimit të vetvetes. Poashtu për ndikimin negativ që ka në vetëvlerësim.

Për shembull një nga klinetet që kishte episode të vetë-krahasimit të vazhdueshëm, u vetë-dijësua se ishin mediat sociale shkaku kryesor i zhvillimit të kësaj tendence. 

Duke e ulur këtë zakon nga një orë në ditë në një orë në javë, përmirësoi gjendjen. 

Vetëm kur një person “vëren” mendimet dhe sjelljet e tij të dëmshme, ka mundësinë të zbatojë strategji për t’i ulur ato.

Këshilla e dytë: Sfidoni të menduarin negativ

Ristrukturimi konjitiv është një teknikë që aplikohet me ndihmën e psikologut të trajnuar në CBT. Psikologu i inkurajon klientët të riformulojnë të menduarit e tyre pengues.

Poashtu ju vetë mund të sfidoni të menduarin negativ. Po ju ndihmojmë me një shembull:

P.sh.  ja mendimet negative të një klientjeje:

• “Unë jam një dështim sepse nuk kam fëmijë!”
• “Njerëzit e tjerë janë argëtues. Jam e mërzitshme!”
• “Unë nuk di të vishem bukur.”
• “Jam e shemtuar! Ata janë të bukura.”
• “Ata janë shumë në formë. Unë jam një slob!”

Folëm për natyrën e të menduarit gjithçka ose asgjë dhe mendimin ekstremist, në të cilin njerëzit i shohin gjërat në termat “plotësisht këtë” ose “plotësisht atë”. 

Më pas u orientua të sillte disa nuanca dhe ‘hije gri’ në të menduarit e saj emocional në momentet kur ajo ishte e prirur të përdorte mendimin gjithçka ose asgjë në mënyra të dëmshme.

Këshilla e tretë: Punoni me dhembshurinë për veten

Teknika “Dora e ndihmës. Ky ushtrim është për personat që kanë kujtime jo të mira nga e shkuara dhe qe i bëjnë të ndihen të pamjaftueshëm me veten.

Mbyllni sytë dhe shkoni tek kujtimi juaj më i keq që ju vjen në lidhje me të qënit i pamjaftueshëm. Filloni ta ngushëlloni veten, përqafojeni nëse doni dhe flisni atë që ka nevojë të dëgjojë.

Kjo teknikë hipnotike, aplikohet shpesh nga psikologët me shumë kujdes duke e personalizuar rast pas rasti.

Dhe punohet që kjo ndjenjë e dhembshurisë, imazhit pozitiv dhe pranues për veten të përhapet dhe në situata të tjera jetësore

Këshilla e katërt: Inkurajoni qëndrimin e mirënjohjes

Kur e krahasojmë veten në mënyrë të pafavorshme me të tjerët, si parazgjedhje, nuk përqendrohemi në atë që kemi. 

Në fakt, ne po përqendrohemi veçanërisht në atë që nuk kemi: “Sikur të kisha atë që ka X-I! Sikur të isha më shumë si X, atëherë do të isha i lumtur!”

Të ndihemi mirënjohës për atë që kemi dhe përjetojmë, zvogëlon prirjen tonë për të krahasuar veten në mënyrë të pafavorshme me të tjerët. Mirënjohja përcjell të gjitha llojet e përfitimeve.

Bëni këtë ushtrim:

• Shkruaj tre pikat e forta çdo mëngjes, edhe nëse janë të njëjtat pika të forta çdo ditë. 
• Në fund të ditës, shkruaj tre gjëra për të cilat je mirënjohës/e.

 Për shembull dikush shkruajti:

• “Ishte një mëngjes i bukur dhe më pëlqente të shihja rrezet e diellit përmes degëve të një peme.”
• “Kam pasur një bisedë argëtuese dhe interesante me një të huaj në qytet.
• “Vrapova për 35 minuta dhe nuk kisha nevojë të ndaloja, u ndjeva mirë!”

Kultivimi i mirënjohjes e ushqen mendjen për pozitivitet dhe e çaktivizon vetë-krahasimin negativ.

Dhe në fund…

Këshilla e pestë: Inkurajoni një mentalitet rritjeje

Disa njerëz kanë natyrshëm disa cilësi që jua bëjnë më të lehtë komunikimin me veten dhe të tjerët. Por ne të gjithë mund të mësojmë të bëhemi më të tillë.

Vendosni qëllime të arritshme që janë specifike, të matshme dhe të fokusuara në përparim. Rritja e tendencës së krahasimit me veten dhe jome të tjerët do shtyjë drejt përmirësimit tonë.

Nëse pas një viti mund të vlerësoj që frëngjishtja ime është më e mirë se tani, atëherë krahasimi im është me përparimin tim dhe të askujt tjetër.

Konkluzion

Shpesh na thuhet të mos shqetësohemi për atë që mendojnë të tjerët, por, vetë-krahasimi është i nevojshëm për të qenë një qenie njerëzore e socializuar dhe adaptive. 

Krahasimi social nuk është gjithmonë ose pa mëdyshje një gjë e keqe. Në fund të fundit, ne jemi krijesa shoqërore që kemi mbijetuar nëpër shekuj duke u bashkuar së bashku. 

Njerëzit që nuk kërkojnë kurrë te të tjerët për të gjetur shenja se si të sillen, priren të mos integrohen veçanërisht mirë brenda grupeve shoqërore. 

Njëfarë krahasimi, duke ditur se si të përshtatemi, është një mjet adaptiv mbijetese. Por si çdo mjet, ai duhet të jetë aty që ne ta marrim dhe ta përdorim kur kemi nevojë, jo për të abuzuar me veten.

Mbani mend se:

• Secili ka pikat e veta të forta dhe të dobëta
• Suksesi është subjektiv dhe personal
• Secili ka dallime të  personalitetit 

Si ta kuptoni që po ulet tendeca juaj për krahasim?

• Nuk e ndjeni më të nevojshme të bëni një hierarki për pluset dhe minuset në natyrën dhe rrethanat njerëzore
• Sfidoni në mënyrë aktive dhe të vetëdijshme mendimet krahasuese 

Nëse jeni të prirur ndaj krahasimit të tepërt të vetes dhe ju pengon në përditshmëri, ju duhet ndihma e një psikologu.