Psikologjia e edukimit – Çfarë është dhe si zbatohet?

Psikologjia e edukimit merret me të mësuarit tek njëriu, nga lindja, mosha shkollore e në vazdim. Studiuesit në këtë fushë, kanë dhënë kontribut kryesisht në arsim, përmes teorive që formuluan dhe formave aplikative për t’i zbatuar.

Shkollat sot ndjekin ende modelin bihejviorist të funksionimit, pak kanë aplikuar atë humanist. Psikologët në shkolla janë një risi e viteve të fundit në vendin tonë, ku supozohet të lehtësojë procesin e edukimit për grupe vulnerabël etj.

Në këtë artikull do të lexoni këto çështje si më poshtë:

1. Çfarë është psikologjia e edukimit?
2. Figura të rëndësishme në psikologjinë e edukimit
3. Psikologjia e edukimit në praktikë
4. Çfarë bën një psikolog edukimi?

1. Çfarë është psikologjia e edukimit?

Psikologjia e edukimit është studimi i asaj se si njërëzit mësojnë dhe e ruajnë informacionin e ri.

Studimi i proceseve të të mësuarit përfshin: 

• Të mësuarin përmes funksioneve njohëse të trurit (konjitive);
• Të mësuarin përmes sjelljeve (bihejviorale); 

Nga kjo, studiuesit mund të kuptojnë dallimet individuale në:

• Inteligjencë;
• Zhvillimin njohës;
• Ndikimin social në proceset e të mësuarit;
• Motivimin;
• Vetë-rregullimin (është aftësia për të kuptuar dhe menaxhuar sjelljet dhe reagimet emocionale tuaja ndaj gjërave që ndodhin përreth jush.);
• Vetë-konceptin (është se si i përceptoni sjelljet, aftësitë dhe karakteristikat tuaja.);
• Rolin e tyre në të mësuar;

2. Figura të rëndësishme në psikologjinë e edukimit

Gjatë historisë, një numër figurash kanë luajtur një rol të rëndësishëm në zhvillimin e psikologjisë edukative. 

Disa nga këta figura përfshijnë:

John Locke

Locke është një filozof anglez i cili sugjeroi konceptin e “tabula rasa”, ose idenë se mendja është në thelb një dërrasë e bardhë, e zbrazët kur lindim. Kjo do të thotë që njohuritë zhvillohen përmes përvojës dhe mësimit.

Jean Piaget

Jean Piaget, një psikolog zviceran i cili është më i njohur për teorinë e tij me shumë ndikim të zhvillimit kognitiv me 4 faza:

Ndikimi i Jean Piaget në psikologjinë edukative është ende i dukshëm sot.

B.F. Skinner

Skinner ishte një psikolog bihejviorist amerikan i cili prezantoi konceptin e kushtëzimit operativ, i cili ndikon në të mësuarin tonë. Ai besonte se dy komponent si ndëshkimi dhe shpërblimi, ndikojnë në të mësuarin tonë.

Vijon ende sot aplikohet modeli i tij teorik në shumicën e shkollave dhe universiteteve që ndjekim, ku ndëshkim janë notat jo kaluese kur nuk mësojmë dhe ato të larta si shpërblim i mundimit tonë për të mësuar.

3. Psikologjia e edukimit në praktikë 

Psikologjia e edukimit ka anë funksionale ose praktike që zbatohet kryesisht në fushën e arsimit, duke përfshirë:

• Zhvillimin e kurrikulës (Krijimi i kurseve që do të maksimizojnë të mësuarit);
• Teknologjinë arsimore (Duke parë se si lloje të ndryshme të teknologjisë mund t’i ndihmojnë studentët të mësojnë.);
• Edukimi special (Ndihma për studentët që mund të kenë nevojë për udhëzime të specializuara);
• Mësimi organizativ: (Studimi se si njerëzit mësojnë në mjediset organizative);
• Nxënësit e talentuar: (Ndihma për studentët që identifikohen si nxënës të talentuar);
• Menaxhimin e klasës;
• Motivimin e studentëve;
• Dizajnin mësimor;

Psikologjia e edukimit filloi me konceptin e testimit të inteligjencës për studentët e arsimit special, të cilët nuk mund të ndiqnin programin e rregullt të klasës në shekullin e 20 -të. 

4. Çfarë bën një psikolog edukimi?

Një psikolog edukimi apo psikolog shkollor, ndjek fëmijët dhe të rinjtë nga lindja deri në 25 vjeç, të cilët kanë një sërë çështjesh emocionale/ sociale ose vështirësi në të mësuar. 

Për të kuptuar karakteristikat e zhvillimit në bazë të moshës, psikologjia e edukimit zhvillon dhe zbaton teoritë e zhvillimit njerëzor. 

Teoritë e zhvillimit përshkruajnë ndryshimet në:

• Aftësitë mendore (njohjen);
• Rolet shoqërore;
• Arsyetimin moral;
• Besimet në lidhje me natyrën e dijes;

Psikologjia e edukimit ose shkollore ka parë rritje dhe zhvillim të shpejtë si profesion në 20 vitet e fundit. Sidoqoftë, “psikologjia shkollore” në vetvete ka ndërtuar një profesion mjaft të ri të bazuar në praktikat dhe teoritë e disa psikologëve në shumë fusha të ndryshme. 

Psikologët e shkollave po punojnë krah për krah me psikiatër, psikolog, punonjës socialë, mësues, terapistë dhe këshilltarë në përpjekje për të kuptuar pyetjet që ngrihen kur kombinohen psikologjitë e sjelljes, njohëse dhe sociale në mjedisin e klasës. 

Konkluzion 

Psikologjia e edukimit është dega e psikologjisë që merret me studimin shkencor të të mësuarit tek njerëzit. Ata aplikojnë teori dhe kërkime psikologjike për të insistuar në mirëqenien emocionale dhe shoqërore të tyre.

Psikologjia edukative nxjerr dhe kontribuon në shkencat e të mësuarit dhe arsim.

Fusha e psikologjisë edukative përfshin:

• Studimin e kujtesës;
• Proceseve konceptuale;
• Dallimet individuale (nëpërmjet psikologjisë njohëse); 

Fusha e psikologjisë së edukimit mbështetet në metodat sasiore, përfshirë testimin dhe matjen, për të përmirësuar:

• Aktivitetet arsimore që lidhen me hartimin e mësimdhënies;
• Menaxhimin e klasave;
• Vlerësimin etj,.

Këto shërbejnë për të lehtësuar proceset e të mësuarit, jo vetëm në mjedise të ndryshme arsimore por gjatë gjithë jetës.