Gen Z depresive – A mund t’i fajësojmë mediat sociale?

Gen Z ose gjenerata Z i referohet individëve të lindur midis viteve 1996 dhe 2010. Ata janë brezi i dytë më i ri, midis Mijëvjeçarëve dhe Gjeneratës Alfa. 

Identiteti i Gjeneratës Z është formësuar nga epoka dixhitale, ankthi klimatik, një peizazh financiar në ndryshim dhe COVID-19. 

Ata njihen si ‘të lindur dixhitalë’, pra brezi i parë që është rritur me internetin.

Në vitet e fundit, ka një debat gjithnjë e më të ndezur mbi ndikimin e mediave sociale në shëndetin mendor të të rinjve. 

Veçanërisht për Gen Z, e cila po rritet në një botë ku Snapchat, TikTok dhe Instagram nuk janë thjesht argëtim, por pjesë e pandashme e identitetit dhe marrëdhënieve të tyre. 

Por, sa i madh është ndikimi i këtyre platformave dhe sa janë një faktor thelbësor në rritjen e depresionit dhe ankthit?

1. Gen Z dhe fëmijëria e humbur
2. Argumentet PRO: Rrjetet sociale dhe kriza e shëndetit mendor
3. Argumentet KUNDËR: Nuk janë vetëm rrjetet sociale
4. Statistika që duken dhe që alarmojnë
5. Pikat e përbashkëta
6. Kush ka të drejtë?

1. Gen Z dhe fëmijëria e humbur

Të rriturit që kanë kaluar fëmijërinë pa rrjete sociale shpesh shprehin nostalgji për atë periudhë. 

Ndërsa një pjesë e konsiderueshme e Gen Z e ndjen të kundërtën: mbi 40% e të rinjve amerikanë do të donin që Snapchat dhe TikTok të mos ishin shpikur kurrë. 

Në Mbretërinë e Bashkuar, më shumë se gjysma e vajzave adoleshente thonë se do të dëshironin të kishin kaluar adoleshencën e tyre pa internet. 

Ky fenomen nuk është thjesht nostalgji, është një sinjal se rrjetet sociale po ndikojnë në mënyra të paparashikueshme në përvojën e fëmijërisë dhe shëndetin mendor.

2. Argumentet PRO: Rrjetet sociale dhe kriza e shëndetit mendor

Në nga palët në debat, argumenton se rritja e rasteve të depresionit, ankthit dhe tentativave për vetëvrasje tek të rinjtë përkon me shpërthimin e rrjeteve sociale. 

Vajzat adoleshente, sidomos, duken më të prekura. Disa nga efektet që lidhen drejtpërdrejt me përdorimin intensiv të rrjeteve sociale:

• presioni për të dukur mirë
• krahasimet konstante me të tjerët
• bullizmi online
• ekspozimi i vazhdueshëm 

Sipas studimeve të fundit, Gen Z kalon mesatarisht disa orë në ditë në platformat sociale. 

Megjithëse këto shifra mund të duken të vogla, efekti i kumulativ mbi shëndetin mendor është i konsiderueshëm, duke krijuar një brez që shpesh ndjehet i vetmuar, i lënë pas dore dhe i frikësuar nga identiteti i tyre online.

3. Argumentet KUNDËR: Nuk janë vetëm rrjetet sociale

Pala tjetër në debat, thekson se nuk ka prova të forta dhe të qëndrueshme që rrjetet sociale janë shkaku kryesor i depresionit dhe ankthit.

Shumë studime janë kontradiktore, dhe disa nuk gjejnë lidhje mes përdorimit të rrjeteve sociale dhe humorit të të rinjve.

Ai argumenton se rritja e rasteve të problemeve mendore mund të lidhet edhe me faktorë të tjerë: trauma të hershme, presion ekonomik, ndryshime kulturore, dhe më shumë raportim i rasteve se më parë. 

Zgjidhja nuk qëndron thjesht në bllokimin e rrjeteve sociale, por në sigurimin e kujdesit të plotë mendor dhe mbështetjes sociale për Gen Z.

4. Statistika që duken dhe që alarmojnë

• Rritje e vetmisë: Përpara shpërthimit të rrjeteve sociale, rreth 20% e adoleshentëve raportonin ndjenja të vetmisë. Sot, ky numër ka arritur mbi 35% në SHBA.
• Depresioni dhe ankthi: Sipas një raporti të CDC (Centers for Disease Control), niveli i depresionit tek vajzat e reja të Gen Z është rritur më shumë se 50% që nga viti 2010.
• Vetëvrasjet: Për Gen Z, tentativat për vetëvrasje janë në nivele më të larta krahasuar me brezat e mëparshëm, veçanërisht tek adoleshentët që përdorin intensivisht rrjetet sociale.
• Ndikimi kulturor dhe social: Vajzat raportojnë më shumë presion për të dukur “perfekte”, për të krahasuar jetën e tyre me të tjerët dhe për të ndjekur trendet virale, gjë që kontribuon në ankth dhe stres emocional.
  

Këto shifra nuk duhet të injorohen. 

Edhe pse rrjetet sociale nuk janë e vetmja arsye, ato përforcojnë stresin dhe presionin tek Gen Z, duke krijuar një mjedis ku fëmijëria dhe adoleshenca nuk janë më të thjeshta dhe të qeta.

5. Pikat e përbashkëta

• Është e rëndësishme të dëgjosh zërin e adoleshentëve.
• Nuk duhet demonizuar një brez i tërë si “i shkatërruar”.
• Duhet edukim për përdorim të vetëdijshëm të rrjeteve sociale.
• Ka nevojë për më shumë kërkime të sakta dhe për politika reale mbështetëse.

6. Kush ka të drejtë?

Në fund, debati mbetet i hapur. Rrjetet sociale nuk janë neutrale: ato ndikojnë fuqishëm në jetën dhe perceptimin e Gen Z. Por pala tjetër thekson se rrjetet sociale nuk janë faji i vetëm; faktorët socialë, ekonomikë dhe traumatikë luajnë një rol themelor.

Zgjidhja nuk është thjesht t’i ndalosh rrjetet sociale, por të edukosh Gen Z për përdorim të vetëdijshëm dhe të sigurosh mbështetje të qëndrueshme për shëndetin mendor. 

Në një botë ideale, Gen Z mund të ketë një fëmijëri të balancuar, ku teknologjia është një mjet, jo një pengesë.