Narcist kuptimi dhe më shumë

Termi narcist kuptimi që mban përshkruan në mënyrë të përgjithshme një admirim të papërcaktuar dhe të vetëkënaqur për veten.

Ne flasim shpesh me klishe: narcisi është një person egoist.

Në artikullin tonë do të thellohemi më thellë në:

Narcist kuptimi i tij
Narcizmi i shëndetshëm dhe narcisizmi patologjik
Llojet e narcisizmit
Shkaqet e çrregullimit narcisist
Narcisti dhe dashuria
Si trajtohet narcisizmin patologjik

1. Narcist kuptimi i tij

Le të shohim fillimisht se si termi narcist kuptimi i tij ka evoluar deri sot duke u nisur nga mitologjia greke.

Narcisi ishte një djalë i ri i jashtëzakonshëm për bukurinë e tij, por gjithashtu i njohur për mendjemadhësinë dhe indiferencën ndaj dashurisë së të tjerëve. Një nimfë e quajtur Eko ra thellësisht në dashuri me të, por Narcisi e refuzoi brutalisht. E lënduar dhe e dëshpëruar, Eko u tërhoq dhe u shua, duke lënë pas vetëm zërin e saj.

Për të ndëshkuar Narcisin për krenarinë dhe egocentrizmin e tij, perënditë bënë që ai të dashurohej me imazhin e tij, të cilin e pa duke u reflektuar në ujë. Ai mbeti i fiksuar me bukurinë e vet dhe nuk mund të largohej nga ajo pamje, derisa përfundimisht vdiq nga malli dhe dëshira për diçka të paarritshme. 

Në vendin ku ai vdiq, u rrit një lule që mori emrin e tij, lulja narcis.

Miti i Narcisit merr një kuptim psikologjik që karakterizon një personalitet të paaftë për të parë përtej vetvetes duke idealizuar imazhin e tyre, por, për rrjedhojë, të paaftë për të njohur emocionet dhe nevojat e të tjerëve.

2. Narcizmi i shëndetshëm dhe narcisizmi patologjik

Ekziston një besim i përhapur midis profesionistëve se narcisizmi është një sjellje adaptive që i lejon individit të ruajë një imazh të vazhdimësisë së identitetit të tij.

Narcist kuptimi sipas Frojdit

Në teorinë frojdiane, narcisizmi mund të përkufizohet si një aspekt i lidhur me proceset normale evolucionare të qenieve njerëzore, i cili zhvillohet kur njeriu piqet.

Frojdi bën dallimin midis narcisizmit parësor dhe dytësor, duke shpjeguar se si ne të gjithë kemi një “pjesë të caktuar narcisizmi”.

Në fakt, individi kalon domosdoshmërisht në një fazë në të cilën ai e merr veten si objekt dashurie përpara se të jetë në gjendje të drejtojë libidon e tij drejt “objekteve të jashtme”.

Të gjithë individët shfaqin nevoja narcisiste të cilat janë të lidhura me nevojën për vetë-ruajtje dhe kontribuojnë në formimin e një niveli të mirë të vetëvlerësimit.

Narcisizëm jopatologjik

Pikërisht në këto raste mund të flasim për narcisizëm jopatologjik.

Prandaj, ne mund t’i korrespondojmë “narcisistit të shëndetshëm” me një person që ka aftësinë të njohë cilësitë dhe veçoritë e veta në një mënyrë adaptive.

Karakteristikat që mund t’i atribuojmë narcisizmit të shëndetshëm mund të jenë:

aftësitë drejtuese
ndjeshmëri
ndërgjegjësimi për sukseset dhe dështimet e dikujt
aftësia për të krijuar marrëdhënie domethënëse
vetëbesimi
aftësia për të nxjerrë në pah cilësitë e dikujt.

Wendy T. Behary, një nga ekspertët kryesorë në temën e narcisizmit, flet për nivele të ndryshme të narcisizmit që zhvillohen në një vazhdimësi që shkon nga tipare narcisiste jo-patologjike në tipare që karakterizojnë çrregullimin e vërtetë.

Narcisizëm patologjik

Në mënyrë të veçantë, narcisi patologjik mund të përkufizohet si një individ në luftë të vazhdueshme midis:

nevojës për të mbajtur një imazh madhështor për veten, si një individ unik që është "i vetë-mjaftueshëm" dhe vetëdijes së padurueshme për të pasur nevojë për të tjerët.

Karakteristikat e narcisistit patologjik: simptomat e narcisizmit

Një nga vështirësitë kryesore që lidhet me diagnozën e çrregullimit të personalitetit narcisist lidhet me faktin se çrregullimi nuk paraqet një pasqyrë klinike të vetme dhe homogjene. Përkundrazi, ai mund të shfaqet në mënyra jashtëzakonisht të ndryshme nga një individ në tjetrin.

Çrregullim i personalitetit narcisist

Çrregullimi i personalitetit narcisist përkufizohet në DSM-5 si:

një model i përhapur madhështie
nevoje për admirim
mungesë ndjeshmërie

Duke dashur të përshkruajmë karakteristikat kryesore të narcisistit patologjik, mund të identifikojmë sa vijon aprisni:

vetë-imazh madhështor
nevoja e tepruar për admirim
deficit i empatisë
prirje për të shfrytëzuar të tjerët për të arritur qëllimet e veta
kohezion personal i paqëndrueshëm dhe i brishtë
ndjeshmëri e tepruar dhe cenueshmëri në sferën relacionale
zilia ndaj të tjerëve
arrogancë
zemërimi dhe dëshira për hakmarrje për “padrejtësitë e pësuara”.

Duhet nënvizuar se, përtej pamjes së jashtme, pas arrogancës, fshihet një plagë narcisiste, e cila zbulon një vetvete jashtëzakonisht të brishtë dhe atë në kërkim të vazhdueshëm të konfirmimit.

Kjo lëkundetmidis ndjenjës së madhështisë dhe zbrazëtisë, midis turpit dhe depresionit.

Për më tepër, çrregullimi narcisist mund të diagnostikohet në komorbiditet me çrregullime të tjera mendore siç janë çrregullimet e tjera të personalitetit, si:

çrregullimi i personalitetit paranojak
çrregullimi i personalitetit histrionic
apo çrregullime seksuale (përfshirë parafilitë)

3. Llojet e narcisizmit

Mund të dallojmë dy lloje të ndryshme të narcisizmit: narcisizmi i fshehtë dhe i hapur. Këto dy lloje narcisistësh ndryshojnë në mënyrën se si manifestohen idetë e madhështisë.

Narcizmi i hapur karakterizohet nga manifestimi i hapur i madhështisë, për shembull ka një dëshirë të fortë për të treguar veten.
Narcisti i fshehtë, nga ana tjetër, mund të duket më introvert dhe të shfaqë qëndrime akuzuese.

Në rastin e fundit madhështia nuk manifestohet, por kultivohet mbi të gjitha në fantazitë e personit.

Në të dyja llojet, depresioni mund të zvarritet me forcë dhe të shoqërojë të gjitha ato dinamika psikologjike të lidhura me stabilitetin e imazhit për veten.

Është një ndjenjë pushtuese dhe gjithëpërfshirëse, të cilën narcisistët priren ta mohojnë dhe ta fshehin sepse:

ata nuk janë në gjendje të njohin emocionet, qëllimet dhe dëshirat.
ata kanë frikë se do të bëhet e qartë për të tjerët.

4. Shkaqet e çrregullimit narcisist

Përvojat e para të fëmijërisë

Disa studiues pajtohen se në fëmijërinë e narcisistit përvojat e para të lidhjes ishin shumë intensive, por të ndërprera ose të dëmtuara papritur (për shembull për shkak të një ndarjeje, vdekjeje, sëmundjeje) të atij që kujdesej për fëmijën.

Ndjenja që mbetet është ajo e të qenit të privuar padrejtësisht, e të qenit i brishtë, që duhet të mbrohet vazhdimisht.

Të gjitha marrëdhëniet e ardhshme do të karakterizohen nga frika e braktisjes dhe për këtë arsye do të përjetohen si potencialisht të rrezikshme.

5. Narcisti dhe dashuria

Në një marrëdhënie dashurie narcisi ndihet mirë, i kënaqur dhe i pranuar për aq kohë sa zgjat faza e rënies në dashuri, gjatë së cilës ai jep më të mirën nga vetja.

Ai ushqehet me të ashtuquajturën “furnizim narcisist” i përbërë nga admirimi dhe idealizimi nga ana e tjetrit.

Për më tepër, narcisisti nuk e di gjithmonë se ai është i tillë, megjithatë është e zakonshme që ai të adoptojë sjellje manipuluese afektive, tipike për këtë çrregullim.

Tjetri, në fakt, ekziston si një zgjatim i vetvetes ose si mjet për të arritur mirëqenien emocionale, por duke qenë shumë i mbushur me pritshmëri shpëtimtare, në mënyrë të pashmangshme zhgënjen dhe, pikërisht për këtë arsye, bëhet i rrezikshëm.

Kur marrëdhënia hyn në një fazë më të pjekur dhe tjetri fillon të bëhet i rëndësishëm, partneri narcisist ndihet i dobët dhe në rrezik.

Marrëdhënia me një narcisist më pas merr karakteristikat e një marrëdhënieje të përsëritur, statike, e karakterizuar nga distancimi dhe afrimi.

Këtu jemi brenda “marrëdhënieve toksike”, ndërkohë që përjetojmë dinamika të tilla që dy partnerët nuk mund të jenë bashkë, por mbi të gjitha nuk mund të jenë pa tjetrin.

6. Si trajtohet narcisizmin patologjik

Njohja e një narcisisti është e vështirë, sepse ai ka më shumë gjasa të fillojë terapinë për depresionin e tij sesa për narcizmin.

Rruga terapeutike për trajtimin e çrregullimit të personalitetit narcisist

Ndjenja e madhështisë fsheh një brishtësi të madhe që është shkaku kryesor i vuajtjeve që përjetojnë narcisistët.Vuajtje që për fat të keq shpesh nuk shihet.

Dhe mbi këtë një psikolog fillon të punojë nëse narcisti nuk bën rezistencë.

Duke zgjedhur të kryejë një rrugë terapeutike, narcisisti do të jetë në gjendje të punojë së bashku me terapistin për të arritur objektivat e mëposhtëm:

të fitojë një kuptim më të thellë të vetes dhe të marrëdhënieve të tij
të zhvillojë empati për të tjerët
të menaxhojë nevojën për admirim ose vlerësim
të përballen me ndjenjat e pasigurisë
të pranojnë kritikat pa u mbrojtur
të ndërtojnë marrëdhënie më të shëndetshme.

Në disa raste, medikamentet mund të përdoren për të trajtuar simptomat shoqëruese, si ankthi ose depresioni, që shpesh janë të pranishme tek individët me narcisizëm patologjik.

Merr me vete nga ky artikull

Historia e Narcisit na kujton rrezikun e një vetëvlerësimi të tepruar dhe egocentrik, i njohur në psikologji si narcizizëm patologjik.

Kur individi bëhet i fiksuar pas vetes dhe mendon vetëm për kënaqësitë apo vlerësimet e tij, krijon një distancë nga realiteti dhe njerëzit e tjerë, duke ndikuar negativisht në marrëdhëniet dhe mirëqenien personale.

Kjo formë e narcizizmit shpesh shoqërohet me mungesë empatie – aftësia për të kuptuar ndjenjat e të tjerëve.

Në fund, lulja narcis na kujton rëndësinë e një balanci të shëndetshëm midis dashurisë për veten dhe ndjeshmërisë ndaj të tjerëve, një qëllim që na çon drejt marrëdhënieve më të thella dhe jetës më kuptimplotë.

Nëse je një grua, vajzë që po përjeton një marrdhënie abuzive me narcist
Ke qënë në një marrdhënie të tillë dhe ka lënë tek ty vetëvlerësim të ulët
Ke nevojë për mbështetje emocionale dhe rigjetje të vetes

… bashkohu në këtë grup të dedikuar për ty!