Vlerësimi psikologjik – Çfarë është dhe kur të duhet?

Vlerësimi psikologjik është një proces i ndjekur nga specialisti i shëndetit mendor për të vlerësuar sjelljen, personalitetin, aftësitë njohëse dhe dimensione të tjera të individit.

Zbulo më shumë:

1. Çfarë është vlerësimi psikologjik?
2. Si realizohet vlerësimi psikologjik?
3. Kur kërkohet një vërtetim psikologjik?
4. Arsye kur duhet të kërkojmë vlerësim psikologjik?
5. Çfarë duhet të presësh gjatë një vlerësimi psikologjik?
6. Si ndryshon vlerësimi nga testi psikologjik?
7. Katër lloje kryesore të vlerësimit psikologjik

1. Çfarë është vlerësimi psikologjik?

Një vlerësim psikologjik, është një proces që ndiqet nga një psikolog.

Zakonisht procesi i terapisë nis me vlerësimin psikologjik. 

Roli i psikologut që bën vlerësimin është i ngjashëm me një detektiv që kërkon të dhëna për të zgjidhur një mister. 

Sa më shumë të dhëna që mund të identifikohen, aq më shumë kuptohet se çfarë po ndodh dhe cilat opsione trajtimi janë më të përshtatshmet për të ndihmuar.

Vlerësime të tjera psikologjike synojnë të kuptojnë më mirë karakteristikat unike ose personalitetin e individit për të parashikuar gjëra të tilla si performanca në vendin e punës, zgjedhja e karrierës etj.

Metodat e përdorura për vlerësimin do të varen nga nevojat dhe qëllimet tuaja, që do t’i zbulojmë më poshtë.

2. Si realizohet vlerësimi psikologjik?

Vlerësimi psikologjik nuk është një bisedë normale, por është një proces profesional, i strukturuar dhe me përgjegjësi etike. 

Zakonisht përfshin këto hapa:

Intervistë klinike

Psikologu zhvillon një intervistë të detajuar me klientin për të kuptuar gjendjen e tij emocionale, historikun personal, situatat stresuese dhe funksionimin e përgjithshëm. Kjo është faza më e rëndësishme dhe shërben për të kuptuar realisht situatën e personit.

Përdorimi i mjeteve standarde psikologjike (kur është e nevojshme)

Në disa raste, mund të përdoren pyetësorë psikologjikë të standardizuar për të vlerësuar nivelet e ankthit, depresionit, stresit apo funksionimit emocional. Kjo ndihmon në krijimin e një pasqyre më objektive të gjendjes psikologjike.

Analiza dhe përmbledhja

Pas mbledhjes së të dhënave, psikologu analizon informacionin dhe vendos nëse janë përmbushur kriteret për të lëshuar një vërtetim. Kjo kërkon kujdes profesional dhe ndershmëri etike.

Lëshimi i dokumentit zyrtar

Nëse konfirmohet se personi ka qenë në një gjendje që e ka penguar përkohësisht të funksionojë normalisht në mjedisin arsimor apo të punës, psikologu lëshon një vërtetim profesional, ku përshkruhet shkurtimisht gjendja dhe koha e ndikimit të saj, pa shkelur konfidencialitetin e plotë të individit.

3. Kur kërkohet një vërtetim psikologjik?

Në shumë raste, individët mund t’i drejtohen një psikologu për të marrë një vlerësim psikologjik dhe më pas një vërtetim profesional për gjendjen e tyre emocionale apo mendore, sidomos kur:

• Kanë munguar në universitet për shkak të problemeve emocionale si stresi apo ankthi
• Kanë munguar në punë për arsye të shëndetit mendor
• Kanë nevojë për dokumentim zyrtar për institucione të ndryshme
• Janë në proces aplikimi për ndihmë sociale, ose lehtësira të veçanta

4. Arsye kur duhet të kërkojmë vlerësim psikologjik?

Shenjat që dikush mund të ketë nevojë për një vlerësim psikologjik mund të përfshijnë:

• Ndryshime të papritura të humorit
• Tërheqja sociale
• Vështirësi për t’u përqendruar
• E qara e pakontrolluar
• Ndryshimet e gjumit ose të të ngrënit
• Probleme në shkollë ose në punë
• Humbja e motivimit ose e interesit për aktivitetet që dikur ishin të gëzuara
• Paranoja
• Nivele të larta të ankthit
• Ndjeheni të shkëputur nga ajo që po ndodh rreth jush
• Shpërthime të papritura zemërimi
• Depresioni
• Shfaqja e simptomave të ankthit
• Sjellje të tjera jo karakteristike

Ndërsa këto simptoma nuk janë gjithmonë një shkak për shqetësim, është e zgjuar të kërkoni një vlerësim psikologjik nëse shfaqen disa simptoma të reja ose të pazakonta. 

Është thelbësore të planifikohet një vlerësim nëse simptomat ndërhyjnë në marrëdhëniet, jetën e përditshme ose aftësinë për të funksionuar çdo ditë. 

Është thelbësore të flisni menjëherë me një profesionist nëse dikush ka mendimet e vetëdëmtimit.

5. Çfarë duhet të presësh gjatë një vlerësimi psikologjik?

Në përgjithësi, mund të prisni që pjesët e një vlerësimi psikologjik të zgjasin midis 20 dhe 90 minuta, në varësi të arsyes së vlerësimit dhe cilët teste duhet të aplikohen. 

Mbani në mend se mund të kërkohen disa sesanca për një vlerësim. Gjërat për të cilat duhet të përgatiteni përfshijnë:

Ekzaminim fizik

Në raste të caktuara, një sëmundje fizike mund të shkaktojë simptoma që ngjasojnë me disa kushte të shëndetit mendor. 

Një ekzaminim fizik mund të ndihmojë në përcaktimin nëse një çrregullim fizik (siç është çrregullimi i tiroides) ose një çështje neurologjike janë fajtore për simptomat. 

Testet laboratorike

Mund t’ju kërkohet të kryeni analizën e gjakut, një test urinar ose një skanim të trurit. Këto teste janë krijuar për të përjashtuar çdo gjendje fizike. Gjithashtu mund t’ju kërkohet t’u përgjigjeni pyetjeve në lidhje me përdorimin e drogës dhe alkoolit për të konfirmuar se ajo që po përjetoni nuk është një efekt anësor.

Historia e shëndetit mendor

Me shumë mundësi do të pyeteni për sa kohë keni përjetuar simptoma të caktuara, për historinë tuaj personale dhe familjare të shëndetit mendor dhe për çdo trajtim psikiatrik ose psikologjik që mund të keni marrë në të kaluarën.

Historia personale

Profesionistët e shëndetit mendor mund të bëjnë pyetje në lidhje me stilin e jetës dhe historinë personale për të përcaktuar burimet më të mëdha të stresit në jetën tuaj. Ata do të pyesin për çdo traumë të madhe të kaluar. Për shembull, mund të pyeteni për statusin tuaj martesor, profesionin ose fëmijërinë tuaj.

Vlerësimi mendor

Në këtë rast, me siguri do t’ju bëhen pyetje në lidhje me simptomat tuaja në më shumë detaje. Kjo pjesë e vlerësimit do të fokusohet në mënyrë specifike në mendimet, ndjenjat dhe sjelljet tuaja. 

Është gjithashtu e rëndësishme të dini se si jeni përpjekur të menaxhoni simptomat deri tani. Psikologu do të vëzhgojë pamjen dhe sjelljen tuaj për t’ju ndihmuar të kuptoni shëndetin tuaj të përgjithshëm mendor.

Vlerësimi kognitiv

Kjo ndryshon pak nga vlerësimi mendor, pasi këtu, qëllimi do të jetë të vlerësoni aftësinë tuaj për të menduar qartë, për të kujtuar informacionin dhe për të përdorur arsyetim të shëndoshë.

6. Si ndryshon vlerësimi nga testi psikologjik?

Disa njerëz pyesin pse duhen bërë edhe testet edhe vlerësimet. A nuk janë e njëjta gjë?

Testet dhe vlerësimet janë ide të veçanta, por shpesh përdoren së bashku për të marrë një pamje të plotë.

Një vlerësim psikologjik është mbledhja e informacionit për të vlerësuar sjelljen, karakterin, pikat e forta dhe nevojat e një personi me qëllim të diagnostikimit, vendosjes së qëllimeve dhe rekomandimit të trajtimit.

Nga ana tjetër, “testet janë instrumente që përdoren për të vlerësuar veçoritë specifike të funksionimit të një personi”.

Shpesh testet janë pjesë e procesit të vlerësimit të personit.

7. Katër lloje kryesore të vlerësimit psikologjik

Ekzistojnë katër lloje kryesore të vlerësimit psikologjik, duke përfshirë:

Vlerësimi i Funksionimit Intelektual (IQ): 

Një vlerësim i funksionimit intelektual, ose një test IQ, mat aftësitë njohëse të një personi dhe siguron një pikë që synon të shërbejë si një masë e aftësive dhe potencialit intelektual të një individi. 

Ekzistojnë dy masa kryesore për të testuar IQ-në e një personi: testet e inteligjencës dhe vlerësimi neuropsikologjik.

Vlerësimi i sjelljes: 

Është veçanërisht e dobishme kur është e paqartë se çfarë mund të shkaktojë sjellje ose simptoma problematike.

Intervista klinike: 

Një intervistë klinike është një mjet që ndihmon psikologët/psikiatrit të bëjnë një diagnozë të saktë të një sërë problemesh mendore. Ka dy lloje të zakonshme: intervistat klinike të strukturuara dhe intervistat diagnostike klinike.

Vlerësimi i personalitetit: 

Një vlerësim i personalitetit do t’i lejojë psikologut tuaj të mësojë rreth komponentëve gjenetikë, mjedisorë dhe socialë të personalitetit tuaj, në mënyrë që ata të kuptojnë mënyrën më të mirë për t’ju trajtuar.

Përveç kësaj, testimi psikologjik mund të jetë pjesë e vlerësimeve të aftësive ose arritjeve në shkollë, këshillimit për karrierë ose punë, zhvillimin e aftësive menaxheriale dhe planifikimin e karrierës.

Përmbledhje 

Një vlerësim psikologjik fokusohet kryesisht në aspektet personale dhe sociale të shëndetit mendor. Vlerësime të tilla janë thelbësore për diagnostikimin e kushteve të shëndetit mendor dhe rekomandimin e trajtimeve të përshtatshme.

Një vlerësim psikologjik është mjet i rëndësishëm për të ndihmuar në trajtimin më të mirë të problemeve që keni ju ose i dashuri juaj. 

Mund të jetë e dobishme në ofrimin e informacionit të detajuar për të përcaktuar një diagnozë të duhur dhe për të formuluar një plan gjithëpërfshirës të trajtimit. 

Shqetësimet mendore janë të trajtueshme dhe ndërhyrja e hershme është çelësi për të menaxhuar simptomat dhe për të jetuar një jetë të plotë.