Inteligjenca – 8 Llojet dhe profesionet sipas tyre

Inteligjenca është aftësia për të mësuar, kuptuar ose për t’u përballur me situata të reja ose të vështira.

Howard Gardner në teorinë e tij për inteligjencën e shumëfishtë sugjeron se njerëzit kanë lloje të ndryshme inteligjence, jo vetëm një sikurse njihej në atë kohë.

Gardner prezantoi tetë lloje të ndryshme të inteligjencës si:

1. Inteligjenca gjuhësore
2. Inteligjenca logjiko matematikore
3. Inteligjenca hapësinore
4. Inteligjenca trupore kinestetike
5. Inteligjenca muzikore
6. Inteligjenca ndërpersonale
7. Inteligjenca intrapersonale
8. Inteligjenca natyraliste

1. Inteligjenca gjuhësore

Të mësuarit dhe komunikimi i fjalëve për të përcjellë kuptimin është një forcë e njerëzve inteligjentë nga ana gjuhësore. Ashtu si inteligjenca muzikore, ata janë të ndjeshëm ndaj ritmit dhe tingullit të fjalëve dhe kanë aftësi për të mësuar gjuhë dhe për të përdorur fjalët për të përmbushur qëllime të caktuara.

Pikat e forta të njerëzve me inteligjencë gjuhësore:

• Ju pëlqen të shkruani dhe lexoni në kohën tuaj të lirë
• Ju shkëlqeni në të folurit publik
• Ju mund të jeni bindës
• Ju mund të shpjegoni mirë konceptet e vështira

Njerëzit me inteligjencë gjuhësore, si William Shakespeare dhe Oprah Winfrey, kanë një aftësi për të analizuar informacionin dhe për të krijuar produkte që përfshijnë gjuhë e folur dhe të shkruar si fjalime, libra dhe memorandume.

Profesionet që mund të dominoni me inteligjencën tuaj gjuhësore janë:

• Avokat
• Spiker
• Autor
• Gazetar
• Prezantues

2. Inteligjenca logjiko matematikore

Përveç dashurisë për numrat, njerëzit me aftësi të mira logjiko-matematikore kënaqen edhe me analizimin e problemeve dhe hetimin metodologjik të çështjeve. 

Pikat e forta të njerëzve me inteligjencë logjiko-matematikore:

• Mund t’i zgjidhni problemet shpejt
• Ju mund të deshifroni formula dhe llogaritje komplekse
• Ju jeni të dhënë pas ideve abstrakte

Njerëzit me inteligjencë logjiko-matematikore, si Albert Einstein dhe Bill Gates, kanë një aftësi për të zhvilluar ekuacione, për të bërë llogaritje dhe për të zgjidhur probleme abstrakte.

Profesionet që mund të dominoni me inteligjencën tuaj logjiko-matematikore janë:

• Matematikan
• Kontabilist
• Statisticien
• Shkencëtar
• Analist kompjuteri …

3. Inteligjenca hapësinore

Nëse ti mund të konceptualizosh dimensionet e hapsirave, mund të shënosh pikë të larta në inteligjencën hapësinore. Gjëja interesante për njerëzit me dhunti në këtë lloj inteligjence, është se ata mund të imagjinojnë zona ose vende thjesht duke ua përshkruar dhe mund ta vizatojnë pothuajse njësoj atë. 

Pikat e forta të njerëzve me inteligjencë hapësinore:

• Të pëlqen të vizatoni/zhgarravisni për argëtim
• Ju jeni të mirë në puzzle
• Ju jeni më mirë në memorizimin e informacionit vizual
• Ju mund të dalloni modele që promovojnë kreativitetin dhe ju lejon të parashikoni se çfarë do të ndodhë më pas

Njerëzit me inteligjencë hapësinore, si Frank Lloyd Wright dhe Amelia Earhart, kanë një aftësi për të njohur dhe manipuluar imazhe hapësinore në shkallë të gjerë dhe me grimca të imta.

Profesionet që mund të dominoni me inteligjencën tuaj hapësinore janë:

• Pilot
• Kirurg
• Arkitekt
• Artist grafik
• Dekorator i brendshëm
• Piktor

4. Inteligjenca trupore kinestetike

Inteligjenca trupore-kinestetike është potenciali i përdorimit të të gjithë trupit ose pjesëve të trupit.Nëse ju pëlqen të lëvizni dhe kjo nuk ju lodh lehtë, ka të ngjarë të keni një rezultat të lartë në inteligjencën trupore-kinestike. 

Vini re se kjo nuk është vetëm për lëvizjen, por edhe njohjen e kohës së duhur për të lëvizur (kjo është një kombinim perfekt mendje-trup).

Pikat e forta të njerëzve me inteligjencë trupore-kinestetike:

• Ju jeni të aftë në një gamë të gjerë sportesh
• Koordinimi juaj fizik është fantastik
• Ju mund të mbani mend më mir kur e bëni vetë diçka sesa përmes udhëzimeve verbale/me shkrim

Njerëzit me inteligjencë trupore-kinestetike, si Michael Jordan dhe Simone Biles, kanë një aftësi për të përdorur trupin e tyre për të kryer veprime të koordinuara dhe aftësi për të zgjidhur problemet përmes bashkimit mendje-trup.

Profesionet që mund të dominoni me inteligjencën tuaj trupore-kinestetike janë:

• Balerin
• Sportist
• Kirurg
• Mekanik
• Marangoz
• Fizioterapist …

5. Inteligjenca muzikore

Inteligjenca muzikore i referohet aftësisë në performancën, kompozimin dhe vlerësimin e modeleve muzikore.

Këndimi apo luajtja e instrumenteve janë një interes i madh për njerëzit me këtë inteligjencë. Ata janë gjithashtu shumë të aftë në organizimin e ritmit, lartësisë, tonit, melodisë dhe timbrit në zhanre të ndryshme muzikore.

Pikat e forta të njerëzve me inteligjencë muzikore:

• Ju kënaqeni dhe vlerësoni lloje të ndryshme muzike
• Ju mund të imagjinoni tinguj, nota dhe ritme
• Ju mund ta kuptoni strukturën e pjesës muzikore më mirë se të tjerët

Njerëzit me inteligjencë muzikore, si Beethoven dhe Ed Sheeran, kanë një aftësi për të njohur dhe krijuar lartësinë, ritmin, timbrin dhe tonin muzikor.

Profesionet që mund të dominoni me inteligjencën tuaj muzikore janë:

• Këngëtar
• Kompozitor
• DJ
• Instrumentist
• Muzikant …

6. Inteligjenca ndërpersonale

Nëse keni inteligjencë emocionale të lartë, shanset janë që të keni edhe inteligjencë të lartë ndërpersonale sepse kjo përfshin të qenit i ndjeshëm ndaj humorit, emocioneve dhe motivimeve të njerëzve të tjerë. 

Njerëzit me rezultate të larta në inteligjencën ndërpersonale mund të kuptojnë nevojat e të tjerëve dhe ta përdorin atë për të arritur qëllimin e dëshiruar.

Pikat e forta të njerëzve me inteligjencë ndërpersonale:

• Ju keni një koeficient emocional të zhvilluar mirë
• Ju krijoni marrëdhënie të shëndetshme
• Ju mund të ndërmjetësoni mirë konfliktet

Njerëzit me inteligjencë ndërpersonale, si Mahatma Gandhi dhe Nënë Tereza, kanë pikërisht këtë ineligjencë të zhvilluar.

Profesionet që mund të dominoni me inteligjencën tuaj ndërpersonale janë:

• Psikolog
• Mësues
• Menaxher
• Shitës
• Marrëdhënie me publikun …

7. Inteligjenca intrapersonale

Inteligjenca intrapersonale është aftësia për të kuptuar veten, për të pasur një model efektiv pune të vetes, duke përfshirë dëshirat, frikën dhe kapacitetet e veta – dhe për të përdorur një informacion të tillë në mënyrë efektive në rregullimin e jetës së tij/saj.

Gjithashtu, një inteligjencë emocionale është dhe një inteligjencë intrapersonale. Njerëzit që kanë rezultate të larta për këtë janë të ndjeshëm ndaj nevojave, ndjenjave dhe motivimeve të tyre. 

Ata e përdorin atë intrispeksion për të marrë vendime të bazuara në vlerë për veten e tyre.

Pikat e forta të njerëzve me inteligjencë intrapersonale:

• Ju mund të kuptoni pikat tuaja të forta dhe të dobëta
• Ju jeni të vetëdijshëm dhe i kuptoni shkaktarët tuaj

Njerëzit me inteligjencë intrapersonale, si Aristoteli dhe Maya Angelou, kanë një aftësi për të njohur dhe kuptuar gjendjen shpirtërore, dëshirat, motivimet dhe synimet e tij ose të saj.

Ky lloj inteligjence mund ta ndihmojë një person të kuptojë se cilat synime të jetës janë të rëndësishme dhe si t’i arrijë ato.

Profesionet që mund të dominoni me inteligjencën tuaj intrapersonale janë:

• Psikoterapist
• Psikolog
• Këshillues
• Sipërmarrës
• Klerik …

8. Inteligjenca natyraliste

Inteligjenca natyraliste përfshin ekspertizën në njohjen dhe klasifikimin e specieve të shumta, florës dhe faunës dhe të mjedisit të tij ose të saj.

Pikat e forta të njerëzve me inteligjencë natyraliste:

• Ju jeni një adhurues i botanikës, zoologjisë ose biologjisë
• Ju kënaqeni dhe kuptoni elementet e natyrës
• Ju pëlqejnë aktivitetet në natyrë si ecja, kampingu, trekking (shkoni në një udhëtim të gjatë të mundimshëm, zakonisht në këmbë) ose spelunking (eksplorim i shpellave)

Njerëzit me inteligjencë natyraliste, si Charles Darwin dhe Jane Goddall, kanë një aftësi për të identifikuar dhe dalluar midis llojeve të ndryshme të bimëve, kafshëve dhe formacioneve të motit që gjenden në botën natyrore.

Profesionet që mund të dominoni me inteligjencën tuaj intrapersonale janë:

• Botanist
• Biolog
• Astronom
• Meteorolog
• Gjeologu …

Konkluzion

Teoria e Howard Gardner për inteligjencën e shumëfishtë sugjeron që njerëzit nuk lindin me të gjithë inteligjencën që do të kenë ndonjëherë.

Nuk ekziston një lloj i vetëm inteligjence, i njohur ndonjëherë si “g” për inteligjencën e përgjithshme, që fokusohet vetëm në aftësitë njohëse.

Për të zgjeruar këtë nocion të inteligjencës, Gardner prezantoi tetë lloje të ndryshme të inteligjencës që përbëheshin nga: gjuhësore, logjike/matematikore, hapësinore, trupore-kinestetike, muzikore, ndërpersonale, intrapersonale dhe natyraliste.

Gardner vëren se modalitetet gjuhësore dhe logjiko-matematikore vlerësohen më së shumti në shkollë dhe shoqëri.

Koeficientët e inteligjencës, ose testet e IQ-së, krahasojnë performancën tuaj me njerëzit e tjerë të moshës tuaj që bëjnë të njëjtin test. 

Megjithatë, këto teste nuk matin të gjitha llojet e inteligjencës. Për shembull, teste të tilla nuk mund të identifikojnë dallimet në inteligjencën sociale, ekspertizën që njerëzit sjellin në ndërveprimet e tyre me të tjerët. 

Ekzistojnë gjithashtu dallime brezash në popullatën në tërësi. Ushqimi më i mirë, më shumë edukim dhe faktorë të tjerë kanë rezultuar në përmirësime të IQ-së për çdo gjeneratë.