Autizmi - Llojet, simptomat, shkaqet, trajtimi

Autizmi ose çrregullimi i spektrit të autizmit (ASD), i referohet një game të gjerë kushtesh të karakterizuara nga sfida me aftësi shoqërore, sjellje të përsëritura dhe vështirësi në të folur.

Nëse fëmija juaj po jeton me autizëm, është e rëndësishme për ju të kuptoni llojet e ndryshme të autizmit dhe simptomat e paraqitura nga secili. Kuptimi i sfidave unike të paraqitura nga secili lloj i autizmit do t’ju drejtojë për të ndihmuar fëmijën të përballet me çrregullimin.

Patjetetër, duhet konsideruar dhe ndihma profesionale e një psikologu të specializuar që t’ju ndihmojë me rekomandime specifike që ju mëson si të ndihmoni fëmijën tuaj.

Çështjet që do të trajtohen në këtë artikull, janë si më poshtë:

Çfarë është autizmi?
Cilat janë llojet e ndryshme të autizmit?
Cilat janë simptomat e autizmit?
Çfarë e shkakton autizmin?
Si trajtohet autizmi?

1. Çfarë është autizmi?

Autizmi ose çrregullimi i spektrit autik (ASD) është një çrregullim neurologjik dhe zhvillimor që fillon herët në fëmijëri dhe zgjat gjatë gjithë jetës së një personi.

Këto çrregullime karakterizohen nga probleme me komunikimin dhe ndërveprimin shoqëror. Quhet një çrregullim i “spektrit” sepse njerëzit me ASD mund të kenë një sërë simptomash.

Individët me ASD mund të:

Kenë probleme të flasin me ju;
Mos ju shikojnë në sy kur flisni me ta;
Kenë interesa të kufizuara;
Kenë sjellje të përsëritura;
Kalojnë shumë kohë duke sistemuar gjërat;
Mund të thonë të njëjtën fjali përsëri dhe përsëri;
Duken se janë në “botën e tyre”.

Gjithashtu, përfshin atë që dikur njihej si sindroma Asperger dhe çrregullime të përhapura të zhvillimit.

2. Cilat janë llojet e ndryshme të autizmit?

DSM (Manuali Diagnostikues dhe Statistikor i Çrregullimeve Mendore) është botuar nga Shoqata Amerikane e Psikiatrisë (APA) dhe përdoret nga klinicistët për të diagnostikuar një sërë çrregullimesh psikiatrike.

Ekzistojnë 5 nënlloje të autizmit

Sindroma Asperger;
Sindroma Rett;
Sindroma Kanner;
Çrregullimin e përhapur të zhvillimit – nuk specifikohet ndryshe (PDD-NOS);
Çrregullimi disintegrativ i fëmijërisë;

Sindroma Asperger

Sindromën Asperger, manuali diagnostikues DSM-5, e njeh si çrregullim i spektrit të autizmit të nivelit 1.

Një fëmijë me çrregullim të spektrit të nivelit 1 ka inteligjencë mbi mesataren dhe aftësi të forta verbale, por ka vështirësi me komunikimin shoqëror.

Në përgjithësi, një fëmijë me çrregullim të spektrit të autizmit të nivelit 1 do të shfaqë simptomat e mëposhtme:

Jo fleksibilitet në mendim dhe sjellje;
Sfidat në kalimin nga një aktivitet më një tjetër;
Problemet e funksionimit ekzekutiv;
Paaftësi për të shprehur ndjenjat;
Vështirësi në përshtatje;
Vështirësi për të bashkëvepruar me bashkëmoshatarët në shkollë ose në shtëpi;

Sindroma Rett

Sindroma Rett është një çrregullim i rrallë neuro-zhvillimor që vërehet në foshnjëri.

Çrregullimi prek kryesisht vajzat, megjithëse mund të diagnostikohet ende tek djemtë. Sindroma Rett paraqet sfida që prekin pothuajse çdo aspekt të jetës së fëmijës.

Lajmi i mirë është që fëmija juaj mund të shijojë dhe të bëjë një jetë të kënaqshme me kujdesin e duhur.

Simptomat e zakonshme të sindromës Rett përfshijnë:

Probleme me koordinimin;
Vështirësitë me komunikimin dhe të folurit;
Vështirësi në frymëmarrje në disa raste;

Sindroma Kanner

Sindroma e Kanner u zbulua nga psikiatri Leo Kanner i Universitetit John Hopkins në 1943 kur e karakterizoi atë si autizëm foshnjor.

Mjekët gjithashtu përshkruajnë gjendjen si një çrregullim klasik autik.

Fëmijët me sindromën Kanner duken tërheqës, vigjilentë dhe inteligjentë me karakteristikat themelore të çrregullimit si:

Mungesë e lidhjes emocionale me të tjerët;
Vështirësi komunikimi dhe ndërveprimi;
Fjalim i pakontrolluar;
Obsesioni për të kapur objekte;
Vështirësi të mëdha për të mësuar në fusha të tjera;

Çrregullimin e përhapur të zhvillimit – nuk specifikohet ndryshe (PDD-NOS)

Është një lloj i lehtë i autizmit që paraqet një sërë simptomash.

Simptomat më të zakonshme janë sfidat në zhvillimin shoqëror dhe gjuhësor. Fëmija juaj mund të përjetojë vonesa në zhvillimin e gjuhës, ecjen dhe aftësi të tjera motorike.

Ju mund ta identifikoni këtë lloj autizmi duke vëzhguar fëmijën dhe duke vërejtur se në cilën zonë fëmija shfaq një deficit, siç është bashkëveprimi me të tjerët.

PDD-NOS ndonjëherë është referuar si “autizmi nën prag”, pasi është një term i përdorur për të përshkruar një individ që ka disa, por jo të gjitha simptomat e autizmit.

Çrregullimi disintegrativ i fëmijërisë

Çrregullimi disintegrativ i fëmijërisë (CDD), i njohur gjithashtu si sindroma Heller ose psikozë shpërbërëse dhe është një çrregullim neuro-zhvillimor i përcaktuar nga:

Fillimi i vonuar i zhvillimit të gjuhës;
Paftësive motorike;
Probleme të funksionimit shoqëror.

Humbja e zhvillimit mund të jetë shumë tronditëse për prindërit, që nuk kishin ide se fëmija i tyre kishte sfida të autizmit gjatë gjithë kohës.

Shkaku i CDD është i panjohur megjithëse studiuesit e lidhin atë me neurobiologjinë e trurit.

Çrregullimi disintegrativ i fëmijërisë, është më i zakonshëm tek djemtë. Nga çdo 10 raste të çrregullimit, nëntë do të jenë djem, dhe vetëm një do të jetë vajzë.

Në CDD, fëmija do të ketë zhvillim normal deri në kohën kur fillon çrregullimi dhe regresionet papritmas fillojnë të ndodhin në më shumë se dy aspekte të zhvillimit të jetës së tyre.

Fëmija mund të humbasë ndonjë nga aftësitë dhe aftësitë e mëposhtme:

Aftësitë e higjenës (përdorimit të tualetit vetë) dhe nëse ato i kishin fituar tashmë;
Aftësi gjuhëore;;
Shkathtësi sociale dhe sjellje adaptive;
Disa aftësi motorike;

3. Cilat janë simptomat e autizmit?

Simptomat e autizmit zakonisht bëhen të dukshme gjatë fëmijërisë së hershme, midis moshës 12 dhe 24 muajsh. Simptomat e hershme mund të përfshijnë një vonesë të theksuar në zhvillimin gjuhësor ose social.

DSM-5 ndan simptomat e autizmit në dy kategori:

Probleme me komunikimin dhe ndërveprimin social;
Modele të kufizuara ose të përsëritura të sjelljes.

Problemet me komunikimin dhe ndërveprimin shoqëror përfshijnë:

Vështirësitë me komunikimin;
Vështirësitë në ndarjen e emocioneve;
Vështirësitë në ndarjen e interesave;
Çështje me komunikimin joverbal, të tilla si:
- Probleme në mbajtjen e kontaktit me sy ose leximin e gjuhës së trupit;
Vështirësitë në zhvillimin dhe mirëmbajtjen e marrëdhënieve;

Modelet e kufizuara ose të përsëritura të sjelljes ose aktiviteteve përfshijnë:

Lëvizje të përsëritura;
Respektimi i rutinave ose sjelljeve specifike;
Një rritje ose ulje e ndjeshmërisë ndaj informacionit ndijor nga mjedisi, të tilla si një reagim negativ ndaj një tingulli specifik;
Interesa ose preokupime të fiksuara;

4. Çfarë e shkakton autizmin?

Shkaku i saktë i autizmit është i panjohur. Hulumtimi më aktual demonstron se nuk ka një shkak të vetëm.

Disa nga faktorët e dyshuar të rrezikut për autizëm përfshijnë:

Duke pasur një të afërm me autizëm;
Mutacionet gjenetike;
Duke lindur nga prindër në moshë të vjetër;
Pesha e ulët e lindjes;
Çekuilibrat metabolikë;
Ekspozimi ndaj metaleve të rënda dhe toksinave mjedisore;
Një histori të infeksioneve virale;
Ekspozimi i fetusit ndaj ilaçeve: acidi valproik (Depakene) ose thalidomid (Thalomid);
Dietë jo e shëndetshme;

Sipas Institutit Kombëtar të Çrregullimeve Neurologjike dhe Stroke (NINDS), si gjenetika ashtu edhe mjedisi mund të përcaktojnë nëse një person zhvillon autizëm.

5. Si trajtohet autizmi?

Nuk ka “kurë” për autizmin, por terapitë dhe konsideratat e tjera të trajtimit mund t’i ndihmojnë njerëzit të ndihen më mirë ose të lehtësojnë simptomat e tyre.

Shumë qasje të trajtimit përfshijnë terapi të tilla si:

Terapi e sjelljes;
Terapi loje;
Terapi okupacionale;
Terapi fizike;
Terapi e te folurit;
Masazhet;
Teknikat e meditimit gjithashtu mund të sjellin efekte relaksuese.

Megjithatë, rezultatet e trajtimit do të ndryshojnë.

Disa njerëz në spektër mund t’u përgjigjen mirë disa mënyrave, ndërsa të tjerët jo.

Konkluzion

Ne e dimë që nuk ka një autizëm, por shumë nëntipe, që lind nga një kombinim i faktorëve gjenetikë dhe mjedisorë.

Për shkak se autizmi është një çrregullim i spektrit, secili person me autizëm ka një grup të veçantë të pikave të forta dhe sfidave.

Mënyrat në të cilat njerëzit me autizëm mësojnë, mendojnë dhe zgjidhin problemet mund të shkojnë nga shumë të aftë te sfidat e rënda.

Disa njerëz me ASD mund të kenë nevojë për mbështetje të konsiderueshme në jetën e tyre të përditshme, ndërsa të tjerët mund të kenë nevojë për më pak mbështetje dhe në disa raste, të jetojnë plotësisht të pavarur.

Disa faktorë mund të ndikojnë në zhvillimin e autizmit dhe shpesh shoqërohet me:

Ndjeshmëri shqisore;
Çështje mjekësoreL
Kriza ose çrregullime të gjumit;
Sfida të shëndetit mendor si ankthi, depresioni dhe çështjet e vëmendjes.

Shenjat e autizmit zakonisht shfaqen në moshën 2 ose 3 vjeç. Disa vonesa shoqëruese të zhvillimit mund të shfaqen edhe më herët dhe shpesh, mund të diagnostikohet që në 18 muaj.

Hulumtimet tregojnë se ndërhyrja e hershm e çon në rezultate pozitive më vonë në jetë për njerëzit me autizëm. Shkaqet e autizmit nuk dihen. Hulumtimet sugjerojnë që edhe gjenet edhe mjedisi luajnë role të rëndësishme.

Tani për tani nuk ka një trajtim standard për ASD. Ka shumë mënyra për të rritur aftësinë e fëmijës tuaj për tu rritur dhe për të mësuar aftësi të reja. Fillimi i tyre herët mund të çojë në rezultate më të mira.

Trajtimet përfshijnë terapi të sjelljes dhe komunikimit dhe ilaçe për të kontrolluar simptomat.