Shpjegimi i ëndrrave – Çfarë ndodh ndërsa ëndërrojmë

Shpjegimi i ëndrrave, për shekuj me radhë, ka shoqëruar njerëzit, të cilët janë munduar për t’u dhënë kuptime imazheve që u shfaqeshin në gjumë. 

Qytetërimet e hershme mendonin për ëndrrat si një lidhje midis njerëzve dhe perëndive. Grekët dhe Romakët ishin të bindur se ëndrrat mund të parashikonin të ardhmen. Që atëherë, kohët kanë ndryshuar. Tani ka shumë teori të ndryshme mbi kuptimin dhe interpretimin e ëndrrave. 

Në këtë artikull, do shikojmë se çfarë ndodh ndërsa ëndërrojmë dhe nëse ëndrrat tona kanë ndonjë rëndësi. 

Pikat që do të trajtohen janë:

1. Çfarë janë ëndrrat?
2. Çfarë nënkuptojnë ëndrrat?
3. Si bëhet shpjegimi ëndrrave?
4. Shpjegimi i ëndrrave tipike
5. Çfarë ndodh ndërsa ëndërrojmë?
6. Përfitimet e ëndërrimit

1. Çfarë janë ëndrrat?

Një ëndërr është një bashkim i imazheve, ideve, emocioneve dhe ndjesive që zakonisht ndodhin në mënyrë të pavullnetshme në mendje gjatë fazave të caktuara të gjumit.

Ato janë një përvojë universale njerëzore që mund të përshkruhet si një gjendje e pavetëdijes. Ëndërruesi nuk ka kontroll mbi përmbajtjen e ëndrrave, imazhet vizuale që shfaqen në të, ndërkohë kujtesa është aktive.

Përmbajtja dhe funksioni i ëndrrave nuk janë kuptuar plotësisht, megjithëse ato kanë qenë një temë me interes shkencor, filozofik dhe fetar gjatë gjithë njerëzimit..

Ekzistojnë ndryshime të konsiderueshme midis qasjeve neuroshkencore dhe psikoanalitike për analizën  dhe shpjegimin e ëndrrave.

Neuroshkencëtarët janë të interesuar për strukturat trurit të përfshira në prodhimin apo organizimin e ëndrrave. Nga ana tjetër psikoanaliza përqendrohet dhe vlerëson kuptimin e ëndrrave apo vendosjen e tyre në kontekstin e marrëdhënieve në historinë e ëndërruesit.

Ëndrrat kanë tendencë të bazohen në përvoja emocionale, që përmbajnë shqetësime dhe dëshira. Këto elemente krijojnë një “realitet” nga asgjë.

2. Çfarë nënkuptojnë ëndrrat?

Ndërsa shpesh na pëlqen të kujtojmë ëndrrat ditën tjetër, është e rëndësishme të deshifrojmë nëse ka ndonjë kuptim në to. Ka shumë teori të ndryshme kur bëhet fjalë për interpretimin dhe shpjegimin e ëndrrave dhe nëse ato nënkuptojnë diçka.

Shumica e këtyre teorive ofrojnë pikëpamje të ndryshme.

Teoria neurobiologjike

Një teori neurobiologjike e ëndërrimit është Hipoteza e Aktivizim-Sintezës. Kjo u propozua nga psikiatër të Universitetit të Harvardit, John Allan Hobson dhe Robert McCarley.

Teoria thotë se ëndrrat janë thjesht impulse elektrike të trurit që tërheqin mendime dhe imazhe të rastit nga kujtimet tona. Teoria sugjeron se njerëzit ndërtojnë histori ëndrrash pasi zgjohen. Kjo është një përpjekje e natyrshme për t’i dhënë kuptim atyre.

Psikoanaliza

Psikologu i njohur Sigmund Freud mendoi ndryshe. Ai besonte se ëndrrat zbulonin konflikte ose dëshira të ndrydhura në mënyrë të pavetëdijshme.

Sipas Frojdit, ëndrrat janë figura e një dëshire ose impulsi nga fëmijëria që është shtypur që atëherë. Kjo është arsyeja pse Frojdi studioi ëndrrat për të kuptuar mendjen e pavetëdijshme. Sipas Frojdit, ëndrrat ju zbulojnë dëshirat tuaja të ndrydhura.

Teoria e Simulimit të Kërcënimit

Një teori tjetër është Teoria e Simulimit të Kërcënimit, e cila i përshkruan ëndrrat si një mekanizëm mbrojtës, që truri ynë krijon për të na përgatitur për ngjarje të frikshme. Kjo na lejon të përballemi me frikën tonë në një simulim të sigurt. 

Kjo teori shton se “fëmijët që jetojnë në një mjedis në të cilin mirëqenia e tyre fizike dhe psikologjike kërcënohet vazhdimisht duhet të kenë një sistem të simulimit të prodhimit dhe kërcënimit të ëndrrave shumë të aktivizuar”.

Nëse kjo teori do të besohet, mund të supozohet se ne ëndërrojmë më shpesh kur jemi në gjendje frike ose ankthi.

Është e pamundur të përcaktohet me saktësi një teori.

 Loewenberg thotë: 

“Sipas përvojës sime, njerëzit kanë filluar të jenë më të hapur ndaj faktit se ëndrrat janë më shumë sesa keqkuptime të rastit në tru dhe se ata po na tregojnë diçka për veten tonë. 

Këto mund të mos jenë lidhje të dukshme, për shembull, duke humbur çantën tuaj në një ëndërr nuk do të thotë që nesër do të humbni. Më shumë gjasa do të nënkuptojë se ëndërruesi mendon se diçka e rëndësishme i mungon.”

3. Si bëhet shpjegimi ëndrrave?

Shpjegimi i ëndrrave ju lejon të kuptoni nëse ëndrrat tuaja po zbulojnë diçka për ju. Ka disa gjëra që mund të bëni për të deshifruar kuptimet e ëndrrave tuaja. 

• Bëni një analizë krahasuese midis imazheve dhe veprimeve në ëndërr me ngjarjet e ditës suaj të mëparshme.
• Mbani një ditar të ëndrrave, do të filloni absolutisht të vëreni lidhjet midis imazheve të ëndrrave dhe të përditshmes tuaj. 
  • Hapat që mund të ndihmojnë në përmirësimin e kujtimit të ëndrrave, përfshijnë:
    • Duke u zgjuar natyrshëm dhe jo me një alarm
    • Duke u përqëndruar në ëndërr sa më shumë që të jetë e mundur pas zgjimit
    • Duke shkruar ëndrrën pas zgjimit

Ajo që kalon nëpër mendjet tona pak para se të na zërë gjumi mund të ndikojë në përmbajtjen e ëndrrave tona.

Për shembull: 

• Vjehrra juaj erdhi për darkë dhe më pas keni ëndërruar sikur sulmoheni nga një ari atë natë. 
• Sapo keni kursyer disa para nga puna dhe ndodh që të ëndërroni sikur keni fituar lotarinë. 
• Diçka për të cilën ishit shumë të ngazëllyer nuk funksionoi, ju mund të ëndërroni një përplasje aeroplani. 
• Studentët mund të ëndërrojnë për përmbajtjen e testit. 
• Njerëzit në një lidhje mund të ëndërrojnë partnerin e tyre.

4. Shpjegimi i ëndrrave tipike

Ëndrrat tipike përcaktohen si ëndrrat më të raportuara nga një përqindje e lartë e ëndërrimtarëve, në studime të ndryshme masive të relaizuara me pyetësorë.

Deri më tani, frekuencat e temave tipike të raportuara të ëndrrave janë:

• Shkollë, mësues dhe duke studiuar
• Duke u ndjekur ose ndjekur
• Përvoja seksuale
• Duke rënë
• Duke mbërritur shumë vonë
• Një person i gjallë duke vdekur
• Një person i vdekur por duke qenë gjallë në ëndërr
• Duke fluturuar 
• Dështimi i një provimi
• Duke qenë në prag të rënies
• Duke u ngrirë nga frika
• Duke u sulmuar fizikisht
• Duke qene nudo
• Duke ngrënë ushqim të shijshëm
• Noti
• Duke u mbyllur
• Insektet ose merimangat
• Duke u vrarë
• Duke humbur dhembet
• Duke qenë të lidhur, ose të paaftë për të lëvizur
• Duke u veshur në mënyrë të papërshtatshme
• Duke qenë përsëri fëmijë
• Shtatzani
• Duke u përpjekur të përfundoni me sukses një detyrë
• Pamundësi për të gjetur tualet
• Duke zbuluar një dhomë të re në shtëpi
• Duke pasur aftësi të mbinatyrshme
• Duke humbur kontrollin e një automjeti
• Zjarr
• Kafshë të egra
• Duke parë një fytyrë shumë afër jush
• Gjarpërinjtë
• Duke pasur fuqi magjike
• Gjetja e parave
• Përmbytjet ose valët e baticës
• Duke vrarë dikë
• Duke e parë veten si të vdekur
• Duke qenë gjysmë zgjuar dhe i paralizuar në shtrat
• Njerëzit sillen në një mënyrë kërcënuese
• Duke parë veten në një pasqyrë
• Të qenit anëtar i seksit të kundërt
• Duke u mbytur, ndjesia se nuk mund të merrni frymë
• Duke u ndeshur me Zotin në një farë forme
• Duke parë një objekt fluturues duke u përplasur
• Tërmetet, dhe dukuri të tjera natyrore
• Duke parë një engjëll
• Gjysëm kafshë, gjysëm njeri
• Duke qenë në film
• Duke parë jashtëtokësorë
• Duke udhëtuar në një planet tjetër
• Duke qenë kafshë
• Dikush që aborton
• Bebe
• Të qenit objekt

Më poshtë jane disa zbërthime të ëndrrave me simbolet përkatëse:

Marrëdhëniet konfliktuale

Një pjesë ëndrrash tipike, me elementë dhe ngjarje si p.sh. të qenit në rrezik, duke rënë ose duke u ndjekur, ka të bëjë me konflikte ndërpersonale.

Konceptet seksuale

Një grup tjetër që përfshin fluturimin, përvojat seksuale, gjetjen e parave dhe ngrënien e ushqimit të shijshëm shoqërohet me motive libidinale dhe seksuale.

Frika nga sikleti social

Një grup i tretë, që përmban ëndrra që përfshijnë të qenit nudo, dështimi, mbërritja shumë vonë, humbja e dhëmbëve dhe veshja e papërshtatshme, shoqërohet me shqetësime shoqërore dhe frikë nga sikleti.

5. Çfarë ndodh ndërsa ëndërrojmë?

Ëndrrat në thelb janë histori që ne luajmë në kokën tonë brenda natës; ato mund të ndjekin një rrëfim linear ose të jenë abstraktë. 

Shkencëtarët vlerësojnë se kemi afërsisht 3-6 ëndrra në një natë dhe rreth 95% e këtyre ëndrrave harrohen në mëngjes.

Ëndërrimi ndodh gjatë ciklit të gjumit REM (Lëvizja e Shpejtë e Syrit). Gjatë gjumit REM, sytë tuaj lëvizin shpejt në drejtime të ndryshme. Zakonisht, gjumi REM ndodh 90 minuta pasi të bini në gjumë. Ju keni tendencë të keni ëndrra intensive gjatë kësaj kohe pasi truri juaj është më aktiv.

Ëndërrimi është një proces i të menduarit dhe një vazhdim i mendimeve tuaja nga dita. Ajo bisedë në kokën tënde që vazhdon gjatë gjithë ditës vazhdon dhe gjatë natës, në gjumë. Kur fillojmë të ëndërrojmë, ato mendime vazhdojnë dhe kthehen në simbole dhe metafora në vend të fjalëve. 

Gjatë fazës REM, truri punon ndryshe nga kur jemi zgjuar; pjesë të caktuara të trurit janë bërë pasive, të tilla si zona e cila kontrollon mendimin racional, ndërsa pjesë të tjera bëhen shumë aktive, të tilla si amigdala, pjesa e trurit që kontrollon emocionet. 

Përmes procesit të ëndërrimit, ju po vazhdoni mendimet tuaja për ditën tuaj: gabimet tuaja, arritjet tuaja, shpresat tuaja për të nesërmen. Mendimet tuaja të ëndrrave janë në të vërtetë më të përqendruara dhe dukshëm më të thella sepse ëndrrat tuaja ju ofrojnë forma metaforike për veten tuaj.

6. Përfitimet e ëndërrimit

Ndërsa mund të dimë pak kur bëhet fjalë për shpjegimin e ëndrrave, mund të flitet shumë për përfitimet e ëndërrimit. 

• Faza REM e gjumit në të cilën ne ëndërrojmë gjithashtu na lejon ta mbajmë aktive kujtesën, domethënë ëndërrimi do t’ju ndihmojë në proceset njohëse. 
• Ëndrrat ofrojnë përfitime emocionale, siç është introspeksioni (ekzaminimi ose njohja e proceseve tona mendore dhe emocionale).
• Ëndrrat tona janë plot me informacione, këshilla, udhëzime dhe madje paralajmërime që duhet të dimë për veten dhe për jetën tonë.
• Përmes ëndërrimit, ne shqyrtojmë çështjet, sjelljet dhe qëllimet tona aktuale. 
• Fitojmë një pamje më të qartë të vetes dhe situatës në mënyrë që të mund të marrim vendime më të mira. 
• Ndihmojnë krijimtarinë tonë si dhe shumë ide për këngë, piktura dhe filma. 

Për shembulL “The persistence of memory” i Salvador Dali u frymëzua nga një ëndërr, ashtu si ishte edhe filmi “Inception” i Christoper Nolan.

Shumë psikolog dhe terapist do të përdorin ëndrrat tuaja si mjete hulumtimi për t’u thelluar në informacionet rreth jush me probelmin e fshehur, gjë e cila ndihmon në dizenjimin e terapive personale dhe ndihmën konkrete për ju.

Konkluzion

Ëndrrat janë histori dhe imazhe që mendjet tona krijojnë ndërsa flemë. Ato mund të jenë argëtuese, romantike, shqetësuese, të frikshme dhe ndonjëherë të çuditshme.

Ato janë një burim misterioz për shkencëtarët dhe psikologët. Pse ndodhin ëndrrat? Çfarë i shkakton ato? A mund t’i kontrollojmë? Çfarë nënkuptojnë ato? Të gjitha këto pyetje i kanë munduar njerëzit prej shekujsh.

Ëndrrat mund të bëhen shqetësuese dhe pasi të jemi zgjuar, duke ndërhyrë në funksionimin tonë të përditshëm ose ato përmbajnë materialin shqetësues dhe të pazgjidhur duke e bërë personin t’i shikojë shpesh.  

Ndonjëherë trajtimi terapeutik ndihmon në gjetjen e përgjigjjeve për shqetësimin dhe zgjidhjen e tyre.