Sindroma e Piter Pan – Njerëzit që refuzojnë të rriten

Sindroma e Piter Pan është një term i psikologjisë pop që përdoret për të përshkruar një të rritur që është i papjekur emocionalisht dhe me mungesë përgjegjësie.

Shumica prej nesh, mund të fantazon se sa komode dhe bukur do të ishte të shmangnim ndonjë përgjegjësi.

Por, kur dëshira për të shmangur detyrat dhe detyrimet bëhet sjellje e zakonshme dhe e pakontrolluar, fillon të ndikon negativisht tek ne.

Më shumë:

1. Çfarë është sindroma e Piter Pan?
2. Sindroma e Piter Pan: cilat janë shkaqet më të zakonshme?
3. Dan Kiley dhe sindroma e Piter Pan
4. Sindroma Piter Pan: flasim për simptomat?
5. Sindroma e Piter Pan tek gratë dhe burrat: a ka dallime?
6. Sindroma e Piter Pan dhe seksualiteti
7. Si të dilni nga sindroma e Piter Pan?
8. Sindroma e Piter Pan: lexime dhe filma për ta kuptuar

1. Çfarë është sindroma e Piter Pan?

Shprehja “Sindroma e Piter Pan” (PPS) u krijua nga psikologu Dan Kiley në librin “Burrat që kanë frikë nga rritja“.

Edhe pse ky përkufizim është intuitivisht i lehtë për t’u kuptuar për këdo që njeh personazhin e krijuar nga J.M. Barrie, fsheh disa gracka.

Kuptimi i sindromës në psikologji

Në gjuhën psikologjike, termi “sindromë” ka një kuptim paksa të ndryshëm nga ai i përdorimit të zakonshëm.

Një sindromë, në psikologji, nuk përfaqëson një diagnozë në vetvete.

Përfaqëson një koleksion manifestimesh klinike që mund të ndihmojnë profesionistët e shëndetit mendor të identifikojnë dhe përshkruajnë një gjendje komplekse.

Kuptimi i sindromës së Piter Pan

Në këtë kuptim, është e rëndësishme të thuhet se sindroma e Piter Pan nuk njihet si psikopatologji ose çrregullim në asnjë version të DSM. 

Ai përfaqëson në vend të kësaj, një mënyrë të funksionimit psikologjik të personit. E karakterizuar nga një sërë sjelljesh që tregojnë vështirësi në marrjen e përgjegjësive tipike të moshës madhore.

Njerëzit në të cilët gjendet kjo mënyrë funksionimi, pavarësisht se janë të rritur, adoptojnë sjellje që një vëzhgues i jashtëm mund t’i gjykojë si fëminore.

Kjo përfshin dëshirën për të mbetur në një fazë fëmijërie ose rinore për t’i shpëtuar presioneve të të rriturve.

2. Sindroma e Piter Pan: cilat janë shkaqet më të zakonshme?

Sindroma e Peter Pan mund të lidhet me faktorë të ndryshëm, si:

• Stili i prindërimit tepër mbrojtës.
• Trauma të fëmijërisë.
• Frika nga dështimi etj..

3. Dan Kiley dhe sindroma e Piter Pan

Dan Kiley e përshkroi sindromën Piter Pan si:

“Një gjendje në të cilën individi është i bllokuar mes njeriut që nuk dëshiron më të jetë dhe fëmijës që nuk mund të jetë më.“

Ky perceptim, sipas Kiley, është baza e disa manifestimeve karakteristike si:

• ngurtësia e theksuar emocionale
• zvarritja e tepërt e përgjegjësive
• vështirësitë në marrëdhënie
• të menduarit magjik

Megjithëse përkufizimi i Kiley-t është relativisht i kohëve të fundit, ai përfshin tema universale me të cilat ka trajtuar psikologjia që nga fillimi i saj.

Ai tregon:

• për vështirësinë në përballimin e një faze zhvillimi
• përshkruan situata klinike të karakterizuara kryesisht nga mungesa e autonomisë
• frika nga angazhimi
• mosbesueshmëria 
• vështirësia në të jetuarit e marrëdhënieve të të rriturve.

4. Sindroma Piter Pan: flasim për simptomat?

Meqenëse sindroma e Piter Pan nuk mund të klasifikohet si një çrregullim mendor. Kjo pasi nuk ka një diagnozë formale, nuk është e mundur të flitet për një simptomatologji specifike. 

Megjithatë, mbetet e mundur të identifikohen qëndrimet apo tiparet karakteristike.

Në një artikull të botuar në vitin 2021 në revistën Men and Masculinities, Batik reflekton mbi vështirësitë tipike të njerëzve me sindromën Piter Pan. 

Manifestimet kryesore janë:

• Shmangia e përgjegjësive: njerëzit që përvetësojnë këtë stil, shfaqin sjellje të papërgjegjshme
  • mungesë përkushtimi ndaj punës
  • përgjegjësive të tjera të të rriturve.
  • shmangin detyrat që kërkojnë autonomi.
• Pavendosmëri
  • të paaftë për të marrë vendime pa miratimin ose ndihmën e të tjerëve.
• Varësia nga të tjerët.
  • Kërkojnë mbështetje të tepruar nga prindërit, partnerët ose miqtë për çështje emocionale dhe financiare.
• Papjekuria emocionale është gjithashtu një shenjë dalluese e kësaj gjendje. 
  • Shfaqet përmes sjelljeve dhe reagimeve infantile të papërshtatshme me moshën.
• Mungesa e planifikimit për të ardhmen.
  • vështirësia për të marrë parasysh pasojat afatgjata të veprimeve.
• Sjelljet narcisiste janë gjithashtu të zakonshme:
  • qëndrime egoiste.
  • pak konsideratë për nevojat e të tjerëve. 
• Dëshirë e vazhdueshme për të qenë në qendër të vëmendjes dhe për të marrë miratim.
• Vështirësi në mbajtjen e marrëdhënieve të pjekura dhe të qëndrueshme
  • ekziston një dhe një frikë e fortë nga marrëdhëniet e qëndrueshme.
  • gjë që çon në mospërfilljen e angazhimeve si martesa apo bashkëjetesa.
• Profesionalisht kanë probleme për të mbajtur një punë të qëndrueshme ose për të përparuar në karrierën e tyre.

5. Sindroma e Piter Pan tek gratë dhe burrat: a ka dallime?

Kiley argumentoi se PPS ishte më e zakonshme tek meshkujt sesa tek femrat. 

Megjithatë, në studimin e përmendur më parë Batik u vu re se në mungesë të një diagnoze reale është e vështirë të merren të dhëna për dallimet gjinore në lidhje me sindromën Piter Pan.

Çdo vëzhgim në fakt mund të ndikohet nga faktorë kulturorë.

Sipas autorit, shoqëritë perëndimore janë më të përshtatshme për burrat që përpiqen të shmangin përgjegjësinë.

Nga ana tjetër, gratë mund të përballen me të njëjtat vështirësi në mënyra të ndryshme për shkak të presioneve sociale që i shtyjnë ato drejt roleve më të rritura dhe të përgjegjshme.

Ndërsa te meshkujt Sindroma Peter Pan do të shfaqej më lehtë përmes prirjes për të kërkuar kënaqësi të menjëhershme dhe për të shmangur situatat që kërkojnë përkushtim dhe pjekuri.

Tek gratë me sindromën Peter Pan, ajo mund të shfaqej përmes një niveli më të madh të varësisë emocionale.

Pritjet sociale gjithashtu mund t’i shtyjnë gratë të kërkojnë miratimin e jashtëm dhe të përshtaten me rolet tradicionale. Gjë që mund të bëjë që sindroma të shfaqet në formën e sjelljeve më të pranueshme nga shoqëria.

Me fjalë të tjera, normat gjinore dhe pritjet kulturore mund të ndikojnë në mënyrën se si manifestohet dhe perceptohet sindroma.

6. Sindroma e Piter Pan dhe seksualiteti

Në një artikull të botuar në Gazetën e Psikiatrisë Australian dhe Zelandën e Re, Quadrio vëzhgon modele të marrëdhënieve tipike për njerëzit që zakonisht kryejnë sjellje foshnjore.

Konkretisht, autori reflekton mbi mënyrat se si këto sjellje ndikojnë në marrëdhëniet romantike dhe seksualitetin e burrave dhe grave.

Nga reflektimet e kryera, del se njerëzit që shfaqin më shumë vështirësi në marrjen e përgjegjësive në fushën e marrëdhënieve kanë më shumë vështirësi në krijimin e lidhjeve të thella dhe të qëndrueshme emocionale.

Në fakt, ata shpesh kërkojnë marrëdhënie të bazuara më shumë në kënaqësinë e nevojave biologjike sesa në një lidhje autentike emocionale. 

Edhe marrëdhëniet seksuale përshkruhen si pa ngrohtësi dhe të kufizuara në ndjekjen e thjeshtë të kënaqësisë fizike.

Një aspekt kyç i këtyre marrëdhënieve është kërkimi i partnerëve edukues që janë të aftë të menaxhojnë konfliktet e brendshme të individit dhe që falin dobësitë e tij/saj emocionale.

Për më tepër, sipas Quadrio, sindroma e Piter Pan tek meshkujt karakterizohet nga nivele të larta të narcizmit. 

Sigurisht, sindroma Peter Pan dhe narcisizmi nuk mund të krahasohen, ky i fundit është një çrregullim i vërtetë personaliteti.

Këto tipare do të komplikonin më tej marrëdhëniet pasi këta individë do të priren shpesh nga vetja dhe të refuzojnë të marrin përgjegjësinë për veprimet e tyre.

Natyrisht, është e nevojshme të nënvizohet se si këto sjellje, kur përsëriten dhe nuk janë të vetëdijshme, mund të jenë në gjendje të ndikojnë negativisht si në marrëdhëniet personale ashtu edhe në ato profesionale të personit.

7. Si të dilni nga sindroma e Piter Pan?

Kur pasojat e një stili jetese të ekzagjeruar infantile fillojnë të jenë të dëmshme për personin dhe të afërmit, duhet të kërkoni ndihmën e profesionisti të shëndetit mendor.

Konkretisht, Sindroma Piter Pan mund të trajtohet me qasje dhe ndërhyrje të ndryshme terapeutike.

• Terapia kognitive-sjelljes mund të jetë e dobishme për të ndihmuar individët të njohin dhe modifikojnë mendimet dhe sjelljet jofunksionale. 
• Terapia psikodinamike në vend të kësaj mund të jetë e dobishme për eksplorimin e konflikteve të pandërgjegjshme dhe përvojave të fëmijërisë.
• Terapia familjare mund të përfshijë anëtarët e familjes për të përmirësuar komunikimin dhe për të zgjidhur konfliktet midis brezave.
• Terapia në grup, ofron një mjedis mbështetës në të cilin individët mund të ndajnë përvoja dhe të mësojnë nga të tjerët, duke zhvilluar aftësi sociale dhe duke reduktuar izolimin.

8. Sindroma e Piter Pan: lexime dhe filma për ta kuptuar

Librat, filmat dhe tregimet janë në gjendje të na japin një vështrim më të drejtpërdrejtë të koncepteve që përndryshe rrezikojnë të mbeten rreptësisht teorike. 

Libra rreth Sindromës Peter Pan

Për sa i përket Sindromës Piter Pan, ka disa vepra që ofrojnë një vizion të thellë dhe të larmishëm të kësaj gjendjeje psikologjike.

Natyrisht, një libër për të kuptuar sindromën e Piter Pan është ai i lartpërmendur i Piter Pan: burra që nuk janë rritur kurrë nga Dan Kiley. 

Ky tekst eksploron në detaje karakteristikat e burrave që shmangin përgjegjësitë e të rriturve, duke analizuar mekanizmat psikologjikë që qëndrojnë në themel të kësaj sjelljeje.

The Great Gatsby nga F. Scott Fitzgerald ofron një reflektim mbi ëndrrat dhe iluzionet e rinisë përmes personazhit të Jay Gatsby, i cili, pavarësisht moshës së tij, përpiqet të rikrijojë një të kaluar të idealizuar. 

Romani eksploron vështirësitë e rritjes dhe ndikimin e së shkuarës në të tashmen.

Filma rreth Sindromës Peter Pan

Për sa i përket kinemasë, Hook është një film thelbësor për t’u parë.

Ai tregon historinë e një të rrituri Peter Pan, i cili ka harruar të kaluarën e tij dhe duhet të kthehet në Neverland për të shpëtuar fëmijët e tij, duke eksploruar në mënyrë magjepsëse përgjegjësitë dhe sfidat e moshës madhore.

Një tjetër film i rëndësishëm është Finding Neverland, i cili tregon jetën e J.M. Barrie dhe frymëzimi pas krijimit të Peter Pan, duke ofruar një pasqyrë prekëse në dinamikën midis fëmijërisë dhe moshës madhore.

Së fundi, filmi The Secret Life of Walter Mitty tregon historinë e një njeriu që jeton në një botë fantazi për të shmangur përgjegjësitë e jetës së tij reale, duke u përballur përfundimisht me frikën e tij dhe duke u pjekur.

Të gjitha këto vepra, përmes tregimeve tërheqëse dhe personazheve komplekse, ofrojnë këndvështrime të ndryshme mbi Sindromën Piter Pan, duke eksploruar implikimet e tij psikologjike dhe sociale.

Merr me vete nga ky artikull

Sindroma e Piter Pan-it përshkruan individë që refuzojnë të rriten emocionalisht dhe të marrin përgjegjësi, duke preferuar të qëndrojnë në një fazë të pafajësisë dhe fëmijërisë. 

Ata shpesh shmangin detyrimet e jetës së të rriturve dhe kanë vështirësi në marrëdhënie të qëndrueshme. 

Megjithëse duket si një mbrojtje nga stresi dhe sfidat e jetës, ky model sjelljeje shpesh çon në izolim, pasiguri dhe konflikte. 

Terapia mund të ndihmojë në përballimin e frikës nga ndryshimi dhe rritja. Provo terapinë online .